Inleiding
Wij doen onze praktische opdracht over de New Age. Eigenlijk heeft bijna iedereen er wel eens over gehoord, maar weten we ook precies wat het inhoudt? Het is veel meer dan alleen maar een beweging die uitgaat van het spirituele. In deze praktische opdracht willen we uitleggen wat de New Age precies inhoudt.
Wijzelf weten er ook nog niet veel over, en daarom leek dit onderwerp ons een geschikte keuze. We gaan dus onderzoeken wat de ware aard van deze
geloofsovertuiging is.
Om het hele onderzoek overzichtelijker te maken en om een zo breed mogelijk beeld te geven van het onderwerp, hebben we gebruik gemaakt van de volgende hoofdvraag en deelvragen:
Hoofdvraag: Wat voor soort geloofsovertuiging is New Age, wat houdt het in en hoe staat de kerk er tegenover?
Deelvragen: - Wat zijn de kenmerken van New Age? - Hoe is het ontstaan? - Waar streven de aanhangers van de New Age beweging naar? - a) Hoe denkt de New Age over het christendom en b) Hoe denkt het christendom over New Age? - Wat zijn de invloeden van New Age op de kerk? - New Age en muziek - Nieuwetijdskinderen - De dood
Deelvraag 1. Wat zijn de kenmerken van de New Age?
Binnen het New Age denken zijn er veel onderwerpen die centraal staan. We noemen hieronder de meest centrale begrippen: - Het nieuwe Aquarius tijdperk (2000-4000). Alhoewel het geen kenmerk is, is het toch belangrijk dat deze als eerste wordt genoemd. Dit verklaart namelijk een aantal van de hierop volgende punten. Het Aquarius-tijdperk begon in het jaar 2000. De uitdrukking ‘New Age’ betekent ‘Nieuw Tijdperk’. Deze term komt voort uit de astrologie. Volgens de astrologen is het zo, dat elke 2000 jaar de zon in een ander sterrenbeeld komt te staan. In het jaar 2000 kwam de zon in het teken te staan van de waterman (Aquarius). Dit betekent dat er een nieuw tijdperk zal beginnen: het Aquarius tijdperk. Met de intrede van dit tijdperk, komt er een nieuwe stroom van evolutie en een nieuwe vorm van bewustwording op gang. Deze roept de mens met extra grote kracht op om de universele waarheid van het leven te zoeken en deze in zichzelf te ontsluiten. De mens zal zich mogen ontwikkelen tot de kosmische mens, de mens die de universele waarheid in zich gevonden heeft en deze leert te gebruiken om er de diepere zin van het leven mee vorm te geven. Vanuit deze waarheid zal de kosmische mens zijn leven anders benaderen en zijn levensvisie volledig bijstellen. Maar bovenal mag hij zijn lijdensweg,waaronder hij een Vissentijdperk lang heeft gezucht,doorbreken! De mens zal dus veranderen en beter met de medemens en de aarde omgaan. Kenmerken zijn: vriendelijkheid, verdraagzaamheid, vrede, harmonie, volledigheidsbesef, mededogen en aanvaarding. - Voor het Aquarius-tijdperk, was er het Vissentijdperk (0-2000). Hierin was een centraal begrip de weg van bewustwording door lijden. Zijn bewustwordingsweg was namelijk gebaseerd op wetten van oorzaak en gevolg. Het leven op aarde was in dit tijdperk gefundeerd op een zevenvoudig bewustzijn. Hiermee kon de mens de lagere aard van het leven doorleven. Het zevenvoudig bewustzijn houdt in: het grondstoffelijk lichaam, het energetisch lichaam, het emotioneel lichaam, de ziel, het Christusbeginsel, de Goddelijke vonk en de hogere geest. - Heelheid en eenheid (holisme). Alles heeft met elkaar te maken. Er moet een einde aan de huidige westerse cultuur komen door alles met elkaar te verbinden. - Een nieuw bewustzijn. Denkend komen mensen tot steeds nieuwe terreinen en zelfs nieuwe werelden. Het kosmische bewustzijn bepaalt de werkelijkheid in plaats van de feitelijke actualiteit. - Evolutie. De ontwikkeling naar steeds hogere niveaus van bewustzijn gaat via vele levens voort. Reïncarnatie zorgt voor een steeds hoger ontwikkelingsniveau. - Spiritualiteit, is de aandacht voor ervaring, beleving, ontwaken uit de roes van een materialistisch leven, zelfverwerkelijking, de ontdekking van het Goddelijke zelf. - Energie. Alles komt voort uit de Goddelijke oerenergie die overal aanwezig is en moet leidden tot de totale ontplooiing van de werkelijkheid. - Relatie man / vrouw. In dit verband valt de ‘vrouwen spiritualiteitbeweging’ te noemen, waarin teruggegrepen wordt op de oerreligies van Europa en Azie of religies in afgelegen volkeren. Waarin de eenheid, gecombineerd met het vrouwelijke en moederlijke centraal staat. - Het paranormale contact tussen werelden neemt toe. In afwijking van het klassieke spiritisme, waarin met seance via een medium contact legt met het verleden, slaagt men er thans in direct in contact te komen met wezens uit anderen werelden. Er komen andere boodschappen door, die de mens verder kunnen helpen. Mensen gaan zich steeds vaker bezig met paranormale verschijnselen en vaardigheden bezighouden. - Wat opvalt, is dat men vooral met zichzelf bezig is, om zich spiritueel te ontwikkelen. Dit doet men met behulp van cursussen zoals NLP, chakra’s, lichaamswerk, the Body of Light, meditatiecursussen, retraiteweekenden, astrologie etc. - Ook speelt de natuur een belangrijk rol in het leven van een ‘New Ager’. In de natuur komt hij tot rust, wordt hij één met de natuur. Ook zijn er in de natuur bepaalde kruiden en helende planten. Een voorbeeld is de Valeriaan. Deze smerig ruikende wortel, kan men verpulverd in beschermende sachets gebruiken, men kan deze in huis ophangen, maar ook in kussens stoppen om de slaap makkelijker te laten komen. Een twijgje van de plant vastgepind aan de kleding van een vrouw, kan er voor zorgen dat mannen haar achterna gaan lopen. Valeriaanwortel wordt dan ook toegepast in Liefdessachets. Als een stelletje aan het kibbelen is, breng wat Valeriaan in de ruimte, en de rust zal wederkeren. De Grieken hingen een twijgje Valeriaan aan het raam om het kwaad te weren. Als de melk geen boter wil worden, giet ze dan door een krans van Valeriaan heen. - Ook heeft de New Age over de moderne theologie een mening: *) Een persoonlijke God is er niet *) Jezus is niet de eniggeboren Zoon van God en de Christus *) Hij stierf niet voor onze zonden *) Er is geen zonde en kwaad *) De bijbel zit vol fouten *) Er is geen hemel en hel *) Ieder mens is god. Met andere woorden: een heel ander evangelie.
Deelvraag 2. Hoe is het ontstaan?
De gedachte van de New Age beweging komen we voor het eerst tegen bij de theosofische vereniging, die in 1875 werd opgericht door Madame Blavatsky (zie foto). Eén van de belangrijkste principes van die theosofie is dat alle religies “gemeenschappelijke waarheden bevatten” die elk verschil overbruggen. De derde presidente Alice Bailey (+ 1900) legde eigenlijk de grondslag voor de New Age beweging en wordt als hogepriesteres beschouwd. Zij ontving spiritistische boodschappen van zo’n meester, de Tibetaan Djawal Khul. Deze boodschappen werden door Alice Bailey opgeschreven als een geheime leer, een zogenaamd plan dat tot op heden nog maatgevend is voor de New Age beweging. Tot 1975 moest, volgens de demonische aanwijzingen, die leer geheim blijven, maar vanaf dat moment is het plan voor de nieuwe wereldorde en de “leerstellingen van het nieuwe tijdperk” en de komst van de Messias van dat tijdperk wereldwijd verkondigd. Alleen al in Noord Amerika verschijnen bijna 1000 publicaties per week over New Age en zijn er meer dan 10.000 New Age groepen. In West Duitsland zouden alleen al 600.000 fanatieke aanhangers zijn, sympathisanten niet meegerekend. Verder heeft zich over de gehele wereld al een netwerk gevormd van New Age groepen. Vooral in de Verenigde Staten, Engeland en Duitsland, India en Zwitserland. Deze worden nog niet centraal geleid e bestuurd. Ook zijn er nu al intensieve kontakten tussen de New Age en de verenigde Naties. Verder zijn er nog een tal van New Age organisaties, zoals: Het Institute for Planetary Synthesis (IPS) te Genève, World Teachers Trust(WTT) te India en Energy System Parameters (ESP) in de V.S. Deze drie vormen een wereldwijde driehoek die in de toekomst mede leiding zouden moeten geven aan de snel ontwikkelende beweging. Vandaag de dag vind je in de New Age veel kenmerken van andere stromingen, waaraan het ontstaan van de New Age te danken is. Hieronder een opsomming. Ten eerste heb je de ecologische beweging. De hoofdgedachte van die beweging is ‘terug naar de natuur. Ze verlangen naar een natuurlijk leven. Dit vind je ook terug in de New Age beweging. Een andere stroming die je herkent in de New Age beweging is de alternatieve subcultuur van de hippies. Deze is ontstaan in de jaren ’60 in Amerika. De hippies legden een nadruk op ‘love’ en ‘peace’ en drugs. Ook vonden zij dat je, je bewustzijn moest verruimen. Ze voelden zich sterk verbonden met de natuur en hadden een sterk gemeenschapsgevoel. Een paar van deze dingen zie je weer terug in de New Age beweging. Nog een stroming die je herkent in de New Age is de ‘Human Potential Movement’. Deze stroming legt de nadruk op het ontwikkelen van het zelf werken aan een innerlijke groei en het bereiken van verlichting. Andere stromingen die je in de New Age terug ziet zijn oudere geheime of verborgen stromingen, oosterse religies zoals het hindoeïsme en het boeddhisme en de vrouwenspiritualiteit. Al deze richtingen groeiden aan het eind van de jaren ’60 ongeveer samen tot een nieuwe richting: de New Age. De New Age kreeg pas echt veel aanhang in de jaren ’70. Dit kun je zien als een reactie op wat sommige zagen als de mislukking van andere gevestigde godsdiensten. Nu konden de mensen allerlei nieuwe manieren gebruiken voor spiritueel rust vinden en contact zoeken met het paranormale. In de 60’er jaren werden in Engeland al kleine groepjes opgericht die de New Age therapieën beoefenden en die mensen probeerden te helpen met spirituele begeleiding. Een andere reden dat New Age in de jaren ’70 zoveel aanhang kreeg, was dat oosterse godsdiensten populair begonnen te worden. Het was de tijd van de Beatles, die in de ban raakten van een Indiase leermeester. Veel hippies gingen naar India voor nieuwe inspiratie.
Zoals je kunt zien, duurde het ‘proces’ van niets naar New Age een aantal jaar. Het is ook lastig vast te stellen, wanneer de New Age daadwerkelijk begonnen is. Het is namelijk niet echt een godsdienst, zoals bijvoorbeeld het Christendom dat is. Het zijn mensen die streven naar verbondenheid met het goddelijke en een nieuwe wereld willen, zonder haat (kort gezegd). Dit was niet opeens in de jaren ’60 ontstaan. Het kreeg toen alleen meer aandacht in de media. Veel mensen denken dat de New Age in de jaren ’70 ontstaan is. Dit idee was er, omdat de hippies die toen opdoken, veel in de media kwamen en als volgelingen van de New Age werden gezien. Deze bewering is dus ook niet waar.
Deelvraag 3. Waar streven aanhangers van de New Age beweging naar?
Zoals alle religies, heeft ook de New Age een bepaald streven. Iets wat ze belangrijk vinden in hun leven en in dat van anderen. In veel opzichten lijken de waarden van de meeste religies op elkaar, maar toch is de New Age wel afwijkend in een aantal opzichten. Hieronder zullen we een aantal dingen noemen.
Het doel van de New Age gaat eigenlijk veel verder dan menigeen denkt. Het uiteindelijke doel is vierledig: 1. Een nieuwe wereldorde 2. Een nieuwe wereldregering 3. Een nieuwe wereldreligie 4. Een nieuwe wereldheerser. Deze vier termen zullen we even toelichten:
1. Een nieuwe wereldorde: Alle maatschappelijke, politieke, sociale, nationale, internationale verhoudingen, maar vooral ook het denken van de mensen moet veranderen. Een verandering van denkpatronen dus. Ze willen dat mensen holistisch gaan denken en alles vanuit de totaliteit gaan zien. - Dat vereist een nieuwe bezinning op gebied van gezondheid. Geneeskunst, milieu, wetenschap, informatica, kunst, literatuur, psychologie, muziek, opvoeding, etc. - Dat brengt met zich mee veranderingen in organisatorisch, bestuurlijk niveau: politiek, lagere en hogere overheden, netwerksystemen op bestuurlijk niveau in alle facetten van de samenleving. Bij alle beslissingen moet er gedacht worden aan “het wereldbelang”, als wereldburgers. - Ook veranderingen in het denken over de religie. Heel wat verschillen moeten daar op één noemer gebracht worden. Het doel is syncretisme, samensmelting van alle religies tot een wereldgodsdienst. 2. Een nieuwe wereldregering: Op weg naar wereldheerschappij en wereldregering zullen eerst een aantal economische en politieke omwentelingen verwezenlijkt moeten worden. Deze zijn: 1) Opheffing of vernietiging van de afzonderlijke staten en van het nationalisme in het belang van de “wereldvrede”. 2) Een universeel creditkaarten systeem, waar de macht van het geld steeds meer gebundeld wordt. 3) Een wereldvoedselcentrale, voor de verdeling van levensmiddelen, die een totale voedselvoorziening van de mensheid controleert. 4) Een wereldwijdbelastingstelsel. 5) Ondanks alle pacifistische ideeën: een wereldwijde dienstplicht. 6) Biologische vraagstukken, zoals bevolkingsgroei en volksgezondheid moeten aan een wereldwijde controle onderworpen worden.7) Enerzijds, om alles onder controle te houden zullen er voor de burger beperkingen en verplichtingen zijn; de wereldregering zal een minimum aan vrijheid en welstand voor de mens moeten waarborgen. Anderzijds zal de burger zo veel mogelijk vrijheid willen hebben, maar zich toch aan de doelstellingen van de wereldregering moeten onderwerpen. Gelukkig is het nog niet zo ver. Belangrijke organisaties die over de hele wereld actief zijn en in verbinding staan met de New Age beweging zijn b.v.: de UNO, de UNESCO, de wereldraad van kerken, de club van Rome, de Rockefellerstichting, de Trilaterale commissie, de Bilderberggroep, de Vrijmetselaars, en aan de top de Illuminaten (zie afbeelding), een verborgen geheimzinnig genootschap van de topbestuurders van deze wereld. 3. Een nieuwe wereldreligie: Dit is het belangrijkste gebied waarop de New Age werkzaam is. Het beeld wat de mens heeft van God is namelijk bepalend voor de visie en de omgang met alle andere zaken. Wil je het denken van de mens beïnvloeden, dan moet je hem een ander godsbeeld, een ander geloof geven. Daaruit voort vloeit een andere kijk op heel het leven. De New Age heeft in religie een zogenaamde holistische visie. Men streeft naar de opheffing van verschillen tussen de verschillende godsdiensten om tot die ene wereldgodsdienst te komen. Daarvoor moeten vele bijbelse uitgangspunten overboord worden gezet. De New Age religie leert: 1) Het pantheïsme. Dit is de leer dat alles een beetje god is. In alle dingen, mensen, dieren, planten is god aanwezig. God is de onpersoonlijke, alles doordringende, kosmische spiritualiteit, de universele wereldgeest. Er is geen verschil meer tussen Schepper en schepsel. Alles is een kwestie van evolutie en zelfverwerkelijking. 2) De mens. De mens is in wezen goed en heeft deel aan de goddelijkheid. Hij bezit een goddelijke vonk, die hij tot ontwikkeling moet brengen. De New Age boodschap luidt: God is dood, leve de god in ons. 3) De wereld. Alles wat er bestaat in de stoffelijke wereld, al het zichtbare en materiele is een illusie, ook wel maja genoemd. Het leven is maar schijn. De ware werkelijkheid is spiritueel, geestelijk, onzichtbaar. 4) De zonde. Zonde tegenover God bestaat niet meer, ongehoorzaamheid bestaat niet meer. Kwaad komt voort uit onwetendheid tegenover het goddelijke. Je bent nog niet verlicht en moet nog de god in jezelf ontdekken. Dat is de oorzaak van problemen. Je zit nog vast aan het denken van het Vissentijdperk, het christelijke tijdperk. 5) Verlossing. De mens hoeft niet verlost te worden van de zonde, want dat bestaat niet meer. Maar van het oude denken en van het aardse. Men zoekt contact met kosmische krachten en machten door rituelen en geestelijke technieken. Verlossing komt niet van buitenaf maar moet door de mens zelf tot stand worden gebracht; zelfverlossing. Dit door middel van mystiek occulte rituelen, zoals yoga astrologie, en het ontwikkelen en uitoefenen van para normale “gaven”. Nieuwe wegen zoals rebirthing, hypnose, alfa training, T.M., die niet nieuw blijken te zijn, maar oeroude elementen van Chinese filosofie, Indische mystiek, gnostiek, magie, sjamanisme, neoplatonisme. 4. Een nieuwe wereldheerser: De komst van de antichrist (op het plaatje ziet u het teken van de antichrist), die de wereldheerschappij en oerreligie zal verenigen. In 1982 werd reeds door de New Age beweging, de komst van de Maitreya in de media aangekondigd. De Maitreya is de opvoeder van de wereld en van ons mensengeslacht. Hij is de Christus in ons midden; niet om te oordelen, maar om de mensheid te helpen en te inspireren tot eenheid. In deze ene persoon zouden zich verenigen: de Messias voor de joden, de vijfde Boeddha van de boeddhisten, de Mahdi van de moslims, de Krishna van de Hindoes. Hij zal zich openbaren en de mensheid in het tijdperk van de Aquarius inleiden. Eerst moet de mensheid in het New Age plan voorbereid worden op de planetaire hiërarchie van de meesters. Als het “Christus bewustzijn” bereikt is, moet vervolgens de komende Maitreya aangeroepen worden via grote gebeds - en meditatiediensten. Dan zal hij openbaar worden. Hij zal optreden als wereldleider en aan het hoofd staan van de wereldheerschappij, de wereldregering. Een wereldwijd controlesysteem treedt dan in werking, wat ook de wereldhandel en godsdienst omvat. De gemeente van wedergeboren gelovigen zal dan al opgenomen zijn.
Deelvraag 4
Iedere religie heeft wel een mening over andere religies. Zo hebben ook ‘New Agers’ een mening over andere religies en dus ook over het christelijke geloof. Natuurlijk denkt niet iedere ‘New Ager’ hetzelfde, maar er is wel een globale mening vast te stellen. Ga er dus niet vanuit, dat dit voor alle ‘New Agers’ geldt. Hetzelfde geldt ook voor hoe de christenen over de New Age denken.
a) Hoe denkt de New Age over het christendom?
Een uitgangspunt van de ‘New Agers’ is dat we volgens hen, astrologisch gezien, aan het begin staan van een nieuwe tijd, het zogenaamde ‘watermantijdperk’. Het ‘vissentijdperk’, het christelijke tijdperk, is voorbij. Bij een nieuw tijd hoort een nieuw bewustzijn en een nieuwe religie, dus het christendom is verouderd en uit de tijd. Dit geldt volgens hen bijvoorbeeld ook voor het geloof in God als Vader. ‘New Agers’ zien de christelijke feiten als een soort mythen en fabels waarvoor je moet oppassen. Deze feiten (volgens hen dus fabels) zijn bijvoorbeeld: Jezus als Zoon van God en Heiland, de maagdelijke geboorte, Jezus’ kruisdood en het opstaan uit de dood. Tegenover de bijbel hebben de ‘New Agers’ eigenlijk een tegenstrijdige houding. Ze zijn wel geïnteresseerd in de Bijbel als een van de vele religieuze boeken, maar aan de andere kant vinden ze dat er veel fouten in staan. Volgens hen zou de bijbel anders moeten worden geïnterpreteerd dan hoe vele theologen doen. Christenen begrijpen volgens de ‘New Agers’ de bijbel niet goed. De ‘New Agers’ zijn dus van mening dat we het christelijke denken achter ons moeten laten. We mogen niet meer zeker zijn van ons bijbelse geloof en moeten anders leren denken. De ‘New Agers’ vinden dat ze anders moeten leren denken: als de Bijbel zegt dat we geen geesten op moeten roepen, dan willen wij dat juist wèl doen. Dat is volgens hen namelijk goed, zo verruimen ze hun bewustzijn.
De ideeën van de ‘New Agers’ wijken sterk af van wat christenen geloven. Hieronder zie je een paar belangrijke ideeën. * ‘New Agers’ geloven bij voorkeur niet meer in een persoonlijke God, maar hebben het liever over ‘het goddelijke’. Ze zullen dus niet meer zeggen dat God onze Vader is. Ze hebben moeite met het idee dat er een God is die boven hen staat en die ze zouden moeten gehoorzamen. Ook al zeggen christenen dan God een liefdevolle vader is, zij hebben het liever over het goddelijke dat in ons is en over ‘universele liefde’. * ‘New Agers’ geloven dat als je geen God hebt aan wie je moet gehoorzamen, je zelf je eigen god wordt. Dat is een heel positief mensbeeld, want ‘New Agers’ hoeven zichzelf niet meer te zien als kleine, zondige mensen, geschapen door een machtige God die hen altijd in de gaten houdt. Ze vinden het fijn om eigen baas te zijn en kunnen gewoon doen wat ze willen. Ze hoeven niet een verantwoording aan God af te leggen, want ze zijn zelf deel van het goddelijke. * Omdat de ‘New Agers’ geloven dat ze zelf goddelijk zijn en ze het goddelijk in henzelf kunnen vinden, zeggen ze dat ze geen Persoon nodig hebben die hen verlost. Ze geloven niet meer dat Jezus de Verlosser is. Ze noemen hem ‘Meester Jezus’. Hij is voor hen iemand die een ontwikkeld bewustzijn heeft. Hij wijst hen de weg naar hun eigen verlichting. * New Age denkers vinden het ook verkeerd, dat de Christenen geloven in God en hem als één persoon zien. Volgens de New Age is er wel één god, maar bestaat die uit alle goden bij elkaar. Dus dan heb je het over God, Allah, Boeddha enzovoorts.
Uit het bovenstaande wordt duidelijk dat er een grote kloof is tussen het christelijke geloof en het New Age denken. ‘New Agers’ ontkennen deze kloof wel eens door te zeggen dat het altijd om dezelfde geest gaat. De New Age filosoof David Spangler geeft aan met welke geest men in de New Age te maken heeft. Hij heeft in zijn boek Reflection on the Christ geschreven: “Christus is dezelfde kracht als Lucifer… Lucifer bereidt de mens voor op de ervaring van het Christusbewustzijn. Lucifer werkt in ieder van ons om ons tot heelheid te brengen als we ons in de New Age begeven… Lucifer is in zekere zin de engel van de innerlijke evolutie van de mens.” Volgens hem is Lucifer, de duivel, dus de geest achter de New Age wereld. Hij identificeert Lucifer met Christus. Maar de H. Schrift maakt duidelijk dat de duivel juist de grote vijand van God en van Christus is. Dan kunnen we pas verklaren waarom er zo’n afkeer is van het traditionele christelijke geloof. De duivel haat het Evangelie en hij zal proberen dat op alle mogelijke manieren in diskrediet te brengen. De grote zwakke plek van New Age is dat men de geesten niet weet te onderscheiden, zodat men niet beseft welke geest men volgt. We staan voor een fundamentele keuze: of we volgen Jezus Christus, de Gekruisigde en Opgestane Heer, of we volgen zijn vijand, Lucifer of de duivel.
b) Hoe denkt het christendom over de New Age?
In de New Age wordt er enorm de nadruk gelegd op de mens als uitgangspunt en maatstaf van alles. De mens is volgens hen goddelijk. Door middel van bepaalde cursussen kun je dan het goddelijke in jezelf ontdekken. We moeten leren luisteren naar ons hogere zelf, onze goddelijke oorsprong. Als je dan helemaal jezelf geworden bent zullen liefde, innerlijke rust en harmonie je deel zijn. Hieruit blijkt wel dat in de New Age het onderscheidt tussen de mens en God verdwijnt. Dit komt heel dicht in de buurt van de zonde die Adam en Eva in het paradijs hebben gedaan, ze wilden ook als God zijn. Dit is een reden waarom christenen tegen New Age zijn. De bijbel zegt dat God een persoon is. Hij is een Vader met wie wij een relatie mogen hebben door Zijn zoon Jezus. Maar dat betekent niet dat we in hem opgaan of iets dergelijks. De mens zal nooit gelijk worden aan God. God en Zijn schepping blijven twee. De New Age wil dat we deze zaken niet scheiden, maar alles is één. Er zijn geen tegenstellingen. En zo staat de natuur niet tegenover God, maar is zij zelf goddelijk. Dat is iets waar de christenen het dus niet mee eens zijn. Christenen hoeven bij de New Age ook niet aan te komen met het unieke van Jezus. Volgens hen is Jezus namelijk maar één van de vele goede mensen. Hij is volgens hen niet de Zoon van God. Hij is geen verlosser, want dat verlossen doe je volgens hen zelf. Dit vinden de christenen ook vervelend, want zoals dat je niet God kunt zijn, zo kun je ook niet Jezus zijn. Niemand is volgens hen zo goed als Jezus. Voor bepaalde groepen christenen is de New Age beweging het meest bedreigende en slechte wat er bestaat. In sommige kerken zijn ze dan ook heel fel tegen alles wat maar lijkt op New Age. Ze vinden de ontwikkelingen van New Age afkomstig van de duivel. Volgens hen probeert de duivel op deze manier mensen tot zich te trekken en zo zou hij de wereld in zijn macht krijgen. Christenen ontkennen iedere relatie tussen de New Age gedachten en bijbelse gedachten, terwijl er toch duidelijk een relatie tussen die twee is.
Deelvraag 5. Wat zijn de invloeden van New Age op de kerk?
De New Age heeft op verschillende manieren een grote invloed op de kerk: Veel mensen vinden het christendom een godsdienst met veel regeltjes waar je, je allemaal aan moet houden. Ze zijn het op een gegeven moment niet meer met die regeltjes eens en kiezen voor een vrijere godsdienst, de New Age. Ze proberen op die manier onder de regeltjes van het christelijke geloof uit te komen. Voor hen zitten die regeltjes in de weg, maar voor andere christenen helemaal niet. Dit verschijnsel komt best vaak voor en heeft een grote invloed op de kerk, want hierdoor lopen de kerken leeg. Een ander nadeel hieraan is dat de mensen die dan zijn ‘overgestapt’ naar New Age, de mensen uit de kerk nog kennen en er is een kans dat ze door hun overstap regelmatig met hen over het geloof praten. Daardoor kunnen andere mensen weer beïnvloed worden en het goede van New Age inzien.
Er is ook nog een andere reden, waarom de New Age veel invloed heeft op de kerk. Van de New Age mag de kerk best blijven bestaan, zolang de kerk maar niet het idee krijgt dat ze het zelf voor het zeggen heeft. Er schijnt een nieuwe New Age tactiek zijn om de kerk uit te hollen. Dit doen ze door middel van nieuwe theologieën die alles op z’n kop zetten. Ze beïnvloeden de mensen van de kerk heel sterk en waarschijnlijk hebben veel mensen uit de gemeenten dat niet eens door, omdat ze er vanuit gaan dat de predikant het evangelie wil verkondigen. Ze gaan er niet vanuit dat hij mensen het goede over de New Age wil vertellen. Ook is het zo dat de mensen in de kerk er vanuit gaan dat de predikant een grotere kennis over het geloof heeft dan zijzelf, daarom geloven ze heel veel van wat een predikant zegt. Dit alles heeft natuurlijk al helemaal een grote impact op de kerk, want hier worden grote groepen mensen beïnvloed door de New Age. De kerk beschouwt de New Age dus als een bedreiging van het Christendom. Dit komt o.a. doordat veel mensen het gevoel hebben zich beter te kunnen uiten binnen de New Age kringen en daarom overstappen van Christendom naar New Age. De populariteit van New Age is in een stijgende lijn, terwijl er juist steeds minder mensen naar de kerk gaan in Nederland. In de vorige deelvraag heb je kunnen lezen hoe de New Age over het christendom denkt en andersom. Deze meningen hebben ook allemaal invloed op de kerk, mensen gaan namelijk een mening vormen over de New Age. Dit hoeft niet een nadelig gevolg voor de kerk te zijn. Het kan namelijk ook zo zijn dat de mening zo gevormd wordt dat er een sterke afkeer van New Age komt. Dit is juist een voordeel voor de kerk, want zo blijven er meer mensen in de kerk. Zoals je ziet heeft de New Age dus best veel invloed op de kerk. Het vervelende voor de kerk is dat al deze invloeden eigenlijk nadelig zijn. Dat is ook een reden waarom de kerk de New Age als een bedreiging ziet. Ze zien er eigenlijk niets goeds in en de kerk is bang dat zij aan de invloed van de New Age onderuit zullen gaan. De grootste angst voor de kerk, is het streven van de New Age naar een nieuwe wereldreligie (genoemd in deelvraag 3). Men streeft naar de opheffing van verschillen tussen de verschillende godsdiensten om tot die ene wereldgodsdienst te komen. Daarvoor moeten vele bijbelse uitgangspunten overboord worden gezet. Dit zou dus betekenen, dat het Christendom wordt opgeheft. Ook zegt de New Age: Zonde tegenover God bestaat niet meer, ongehoorzaamheid bestaat niet meer. Kwaad komt voort uit onwetendheid tegenover het goddelijke. Je bent nog niet verlicht en moet nog de god in jezelf ontdekken. Dat is de oorzaak van problemen. Ook hoeft de mens niet verlost te worden van de zonde, want dat bestaat niet meer. Maar van het oude denken en van het aardse. Men zoekt contact met kosmische krachten en machten door rituelen en geestelijke technieken. Verlossing komt niet van buitenaf maar moet door de mens zelf tot stand worden gebracht; zelfverlossing. Wat ook grote angst oproept binnen de kerk, is het idee over een nieuwe wereldheerser: de komst van de antichrist. Ook zal er een god komen, genaamd Maitreya, waarin de Messias voor de joden, de vijfde Boeddha van de boeddhisten, de Mahdi van de moslims en de Krishna van de Hindoes zijn verenigd.
Deelvraag 6. New Age en muziek
Wat ik helemaal herken in de omschrijving van New Age is het volgende: \"Verweven in verfrissende, kristalheldere of verwarmende donsdekenachtige klanken, ervaar je opnieuw een stukje van het verloren paradijs\". New Age muziek is een instrumentale muziek, dat opkwam in de jaren 80. De muziek die zij maken of waar zij naar luisteren, is er niet voor gemaakt om er bewust naar te luisteren. Het is meer bedoeld om er bij te kunnen mediteren of uit te rusten. Sommige New Age musici combineren muziekinstrumenten met geluiden uit de natuur bij het maken van hun composities, zoals Larkin. Deze man heeft een fluit en een synthesizer. Deze laat hij als het ware begeleiden door een moeder – en babywalvis. Ook het geluid van de oceaan wordt op deze cd\'s als instrument opgevoerd. De populariteit van dit instrument’ heeft ook al geleid tot cd\'s waarop walsen van Strauss en symfonieën van Beethoven door golven begeleid worden. In deze muziek ligt de nadruk op eenheid en de harmonie, waarin als dragende ondergrond steeds de continuïteit hoorbaar wordt. Twee beroemde New Age componisten zijn Yanni (zie afbeelding) en John Tesh. In de New Age muziek zijn verschillende categorieën. Zo heb je ‘Electronic’, ‘Space Music’ en ‘Ambient’. ‘Space Music’. Wordt vooral beluisterd tijdens planetariumshows, in documentaires over de ruimte en ook soms op gewone cd’s. De begrippen Electronic en Ambient zal ik hieronder kort toelichten: Electronic: een voorbeeld van deze muziekstijl is ‘Joy Division’. De muziekstijl wordt omschreven als gotische dansmuziek. Met grimmige gitaarpatronen, ijle synthesizertonen, diepe en holle drums en hoekige baspatronen, creëert het viertal een geluid, dat zich niet houdt aan traditionele wetten over balans, maar dat wel prima aansluit bij de teksten van de zanger over verval, schizofrenie, eenzaamheid, woede en vooral angst. Ambient: rustgevende muziek die beoogt met de omgeving te versmelten, maar ook nadere beluistering doorstaat. Dat is althans de opvatting van Brian Eno, die misschien het genre niet uitvindt, maar het wel aan zijn naam helpt. De term ‘Ambient’ stamt van het Latijnse woord ‘Ambire’, dat rondgaan of omringen betekent. De muziek wordt amper bewust waargenomen, maar het kleurt wel de ruimte. Een grappig voorbeeld is de componist Erik Satie, die een stuk heeft gemaakt, waarin hij de muzikanten niets laat doen, zodat de uitvoering slechts bestaat uit omgevingsgeluiden. Ambient wordt gekarakteriseerd door lange stukken, die zich zonder veel dynamiek voortbewegen. De mogelijkheden van de studio, zoals effecten, tapeloops en wisselende bandsnelheden, worden uitgebuit, terwijl er vaak natuur – en andere buitenmuzikale geluiden worden ingemixt. Het volgende stukje vonden we op een website en we vonden het wel een goed beeld geven van hoe de muziek is en hoe het wordt ervaren door luisteraars: De eerste geluiden die direct op je afkomen zijn golvende basgeluiden, een rustig ratelende slang, een zachtmoedig bewegend klokkenspel, een oerwoudfluit, een knappende snaar, een ijzeren stoot, elektronische druppeltjes en een knappende snaar. En dan analyseer ik nog geen minuut. Dit trekt je meteen in een sfeer. Weg van alle rationaliteit. Omdat het een invloed kan uitoefenen op fysieke en mentale toestand ga ik denken aan muziekmeditatie. En bij muziekmeditatie moet je denken aan het zogenoemde New Age, wat als bedoeling heeft een sterke sfeer te creëren, een gevoel of een bepaalde stemming vertolken waarin de luisteraar zich meteen herkent.
Deelvraag 7. Nieuwetijdskinderen
Op zoek naar informatie over New Age, kwamen we het begrip ‘Nieuwetijdskinderen’ veel tegen. Blijkbaar heeft dit ook met de New Age te maken. En omdat we een zo breed mogelijk beeld wilden geven was er dus reden genoeg, om hier ook een stukje over te vertellen.
Nieuwetijdskinderen zijn overgevoelige, hoog sensitieve kinderen. Zij voelen emoties en verdriet van anderen heel sterk. Vaak hebben deze kinderen een vorm van paranormale begaafdheid. Ook ADHD kinderen, met de vormen ADD en PDD-NOS, en Autistische kinderen vallen onder de Nieuwetijdskinderen, dit omdat hun problematiek in de meeste gevallen dezelfde achtergrond heeft: overgevoeligheid.
Het blijkt in de praktijk dat er veel overgevoelige kinderen zijn die zich intens verdrietig voelen en niet aan kunnen geven waarom ze zich zo voelen. Dit kan een oorsprong hebben in het feit dat ze in aanleg een tweeling geweest zijn. Dit kan al vroegtijdig verstoord zijn waarbij de vrucht afgedreven werd, maar het verlatingsgevoel bij het kind dat geboren is kan een heel leven duren. Het eenzaamheidsgevoel, het niet-compleet zijn gevoel, verdriet en het gevoel hebben altijd iemand te missen komt heel veel voor.
Overgevoeligheid kan zich op vele manieren uiten, zoals emotioneel, verdrietig of in de vorm van allergie of voedselintolerantie. Veelal leven nieuwetijdskinderen te veel in hun hoofd en staan te weinig met beide beentjes op de grond. Nieuwetijdskinderen zijn vaak heel speciale kinderen die hun eigen kijk op dingen hebben, heel verrassend en opvallend creatief in het vinden van oplossingen. Net of zij een extra dimensie hebben die anderen ontbreekt. Dit leidt vaak tot onbegrip, zeker als hun handelen niet binnen de patronen valt, niet binnen de structuren van onze maatschappij.normale
Het grote aantal overgevoelige kinderen heeft te maken met allerlei invloeden van deze tijd, zoals stralingen van computers, Gsm’s, tv’s, tl-buizen, de stressmaatschappij, de eetgewoontes die we hebben, alle toevoegingen in ons voedsel waar deze kinderen overgevoelig voor zijn en daar een allergie of intolerantie voor ontwikkelen. Kinderen met een suikerintolerantie kunnen door het eten van suiker ADHD-gedrag vertonen. Kinderen kunnen ontregeld zijn door inentingen. Er zijn tal van aanwijsbare redenen mogelijk, maar helaas ook redenen die niet direct aanwijsbaar zijn.
Hier even een aantal kenmerken op een rijtje, ter verduidelijking:
De wijze uitspraken, zich erg betrokken voelen bij medemens en natuur, weten wat andere mensen denken, lichamelijk en emotioneel kwetsbaar, fysieke kenmerken kunnen zijn: een hoger voorhoofd en een bijna onopmerkzaam grotere schedelpan, het autistisch in zichzelf gekeerd zijn, gevoeligheid voor paranormale indrukken, hyperkinetisch gedrag, heel gevoelig, sterke intuïtie, innerlijke wijsheid, problemen op school: o.a. concentratiestoornissen, gevoeligheid voor stemmingen van anderen, sterk aanvoelen van spanningen, origineel overkomen, dromerig uitzicht en gedrag, vegetarisme, goede band met natuur, dieren, sterk rechtvaardigheidsgevoel, soms huidproblemen, dyslexie en astma, allerlei angsten: waaronder sociale angsten, als kind: bedplassen, het uitdagen vanaf het eerste bewuste contact, eetstoornissen ( ook geen vlees willen eten, koemelk niet verdragen), hyperkinetisch gedrag, agressieve uitbarstingen.
Nu vraagt u zich misschien af: wat heeft dit nu met New Age te maken? Wat eigenlijk gelijk opvalt, is dat deze kinderen als een soort helderzienden worden gezien en eigenlijk een beetje paranormaal zijn. Ook zijn ze voor ontzettend veel dingen erg gevoelig en zien ze overal het natuurlijke in. Dit zijn duidelijke kenmerken die je bij de New Age ook tegen komt.
Hieronder een gedicht, die goed weer geeft hoe nieuwetijdskinderen zich voelen:
Over gevoeligheid
Overgevoeligheid, Elke dag de confrontatie met jezelf. Je omgeving, je relaties, Het voelt vaak niet goed. Op school, op het werk, Een buitenbeentje, altijd al. Net of je niet dezelfde taal spreekt, Dezelfde gevoelens kan delen, Onbegrip, eenzaamheid,
Dat vooral…
Deelvraag 8. De dood
Voor de ‘New Agers’ is de dood een erg belangrijk stadium. Een begrip dat je dan snel tegen komt, is ‘bijna dood ervaringen’. Dit is een stadium die veel mensen gehad hebben, waarbij ze klinisch dood zijn geweest. Onder meer hebben ze vaak een uittreding uit hun lichaam gehad en maken dan melding van dingen die ze niet konden horen/weten (blinden kunnen dan zien!), ze zijn soms in contact geweest met overleden familieleden, en ze hebben soms een levensoverzicht gekregen, met de momenten \'die er echt toe doen\'. De persoon waant zich meestal in een tunnel met een helder licht op het eind, waarna hij in de hemel of de hel komt, en daarna weer in zijn lichaam terugkeert. Mensen die uit hun lichaam zijn getreden kunnen vaak hun eigen operatie (of de gang van zaken na hun ongeval) uitgebreid, en in detail, beschrijven, inclusief alle kleine bijzonderheden die zijn voorgevallen. Soms hebben ze dit naderhand durven bespreken met de chirurg of met omstanders; die reageren dan stomverbaasd. Na de dood kun je in verschillende stadia terecht komen. Allereerst kom je in het lotusbloemparadijs. In dit paradijs krijgen ze al hun diepste verlangens. Stel nu dat een alcoholist sterft. Dan zal hij in dit paradijs omgeven zijn door flessen drank, of andere alcoholisten tegenkomen, met wie hij lekker samen kan drinken. Na dit stadium kom je, of in de hemel of in de hel terecht. Veel mensen die op hun sterfbed liggen, konden de hemel/hel omschrijven. Ze konden al zien hoe het eruit zag. Hieronder een beschrijving van hoe de hemel er volgens Carrie Carmen uitzag: Hij zag, hoe ze plotseling omhoog keek en uitriep: \"Prachtig, prachtig!\" Iemand vroeg: \"Wat is zo prachtig?\" \"O, ze zijn zo mooi!\" \"Wat zie je dan?\" \"Engelen, ze zijn zo mooi!\" \"Hebben ze vleugels?\" \"Ja, luister, ze zingen zo mooi als ik nog nooit eerder gehoord heb!\" \"Zie je Jezus?\" \"Nee, maar ik zie de Heilige stad. (de hemel) Ze is zo mooi, ik kan je niet zeggen hoe schitterend ze is!\" Ze sloot haar ogen en rustte een ogenblik. Toen keek ze stralend omhoog en zei: \"Ik zie Jezus en o, wat is Hij mooi!\" Haar echtgenoot vroeg: \"Hoe ziet Hij eruit?\" Zij: \"Ik kan het je niet zeggen, maar Hij is veel mooier dan al de anderen,\" en weer zei ze: \"Ik zie de Heilige stad,\" en na wat staren in de verte zei ze: \"Zo velen!\" \"Wat zie je, waarvan zijn er zo velen?\" \"Mensen, meer dan ik kan tellen.\" \"Wie?\" \"Oom George en heel veel meer, ze roepen me, ze wenken me!\" Toen sloeg ze haar ogen op en zei: \"O, draag me van dit bed.\" Haar echtgenoot zei: \"Ze wil van bed af.\" Maar haar vader zei: \"Ze spreekt tegen engelen.\" Toen hij vroeg of dat zo was, bevestigde ze dat. Ze dankte de arts voor zijn goede zorgen en vroeg hem, haar in de hemel te ontmoeten. Ze sloot haar ogen en leek snel weg te zinken. Haar echtgenoot kuste haar en vroeg: \"Carrie, kun je me kussen?\" Ze opende haar ogen weer en kuste hem en zei: \"Ja, ik kan terugkomen om je te kussen, ik was al bijna aan de overkant.\" Enkele ogenblikken later ging ze daar definitief heen.
Ook over de hel waren een aantal beschrijvingen te vinden: De laatste woorden van een atheïstische man waren: \"Ik zie een grote muur voor me oprijzen, en nu het te laat is, ontdek ik dat het makkelijker is om in de hel te komen, dan eruit.\" Een spotter met het geloof zei: \"Kijk, hoe het water omhoog komt. Gauw zal de rivier me overspoelen. Ik heb nooit in een hel geloofd, maar nu geloof ik erin. O, hoe verschrikkelijk!\" Anderen spreken eveneens over een duivel of over \'ze\'.
Deze twee voorbeelden geven een duidelijke omschrijving van hoe de mensen de dood ervaren. ‘New Agers’ zien niet met angst tegen de dood op. Voor hen is de hemel de ultieme plaats voor rust en meditatie. Ze zijn ook niet bang om in de hel te komen, omdat ze in hun leven naar de wil van Jezus hebben geleefd (volgens hen), en dus naar de hemel mogen.
Hoofdvraag: Wat voor soort geloofsovertuiging is New Age, wat houdt het in en hoe staat de kerk er tegenover?
Een makkelijk antwoord op deze vraag, is te zeggen, dat de New Age beweging niet bestaat. Er is geen sprake van een nieuwe religieuze beweging, zoals het christendom ooit is ontstaan. De uitdrukking New Age is een verzamelnaam voor allerlei bewegingen, groepen en organisaties, die op de één of andere manier in deze cultuur alternatief bezig zijn. De uitdrukking ‘New Age’ betekent ‘Nieuw Tijdperk’. Deze term komt voort uit de astrologie. Volgens de New Age zitten we nu in het Aquarius tijdperk, dat in het jaar 2000 is ingegaan. Kenmerken van dit tijdperk zijn vriendelijkheid, verdraagzaamheid, vrede, harmonie, volledigheidsbesef, mededogen en aanvaarding. Andere kenmerken van de New Age zijn heelheid en eenheid, een nieuw bewustzijn krijgen, spiritualiteit, energie, het paranormale contact tussen werelden, jezelf leren kennen en ontwikkelen. De New Age is ontstaan uit een aantal stromingen. Ten eerste de ecologische beweging, die verlangen naar een natuurlijk leven. Ten tweede de alternatieve subcultuur van de hippies. Zij vonden dat je, je bewustzijn moest verruimen. Ze voelden zich sterk verbonden met de natuur en hadden een sterk gemeenschapsgevoel. Ten derde de ‘Human Potential Movement’. Deze stroming legt de nadruk op het ontwikkelen van het zelf werken aan een innerlijke groei en het bereiken van verlichting. Al deze richtingen groeiden aan het eind van de jaren ’60 samen tot een nieuwe richting: de New Age. De New Age streeft op grote lijnen naar de volgende punten: 1. Een nieuwe wereldorde 2. Een nieuwe wereldregering 3. Een nieuwe wereldreligie 4. Een nieuwe wereldheerser. Deze punten alleen al, zeggen genoeg over hoe het Christendom over de New Age denkt. New age stelt de mens centraal. De mens is volgens hen goddelijk. Door middel van bepaalde cursussen kun je dan het goddelijke in jezelf ontdekken. Hieruit blijkt wel dat in de New Age het onderscheidt tussen de mens en God verdwijnt. Dit is een reden, waarom de Christenen tegen New Age zijn. Volgens de Christenen, is God een persoon met wie we een relatie mogen hebben, maar dat betekent niet dat we in hem op mogen gaan of gelijk worden aan Hem. ‘New Agers’ geloven bij voorkeur niet meer in een persoonlijke God, maar hebben het liever over ‘het goddelijke’. ‘New Agers’ geloven dat als je geen God hebt aan wie je moet gehoorzamen, je zelf je eigen god wordt. Voor bepaalde groepen christenen is de New Age beweging het meest bedreigende en slechte wat er bestaat. In sommige kerken zijn ze dan ook heel fel tegen alles wat maar lijkt op New Age. Ze vinden de ontwikkelingen van New Age afkomstig van de duivel. Volgens hen probeert de duivel op deze manier mensen tot zich te trekken en zou hij zo de wereld in zijn macht krijgen. Omdat de New Age een groepering is, met maar weinig regeltjes, is dit voor veel mensen erg aantrekkelijk. Zij zien dat vaak in het Christendom als een nadeel: ‘je moet je aan zoveel dingen houden’. In dit opzicht, zien de Christenen de New Age als het werk van de duivel. Veel meer mensen stappen over op de New Age, alhoewel dit de laatste tijd gelukkig wel is teruggelopen! De muziek van de New Age is ook een apart punt. Vaak wordt dit als volgt beschouwt: Verweven in verfrissende, kristalheldere of verwarmende donsdekenachtige klanken, ervaar je opnieuw een stukje van het verloren paradijs\". Er zijn verschillende soorten stijlen: Ambient, Electronic en Space Music. De nieuwetijdskinderen zijn binnen de New Age ook zeker een belangrijk punt. Deze overgevoelige, hoog sensitieve kinderen, voelen emoties en verdriet van anderen heel sterk. Vaak hebben deze kinderen een vorm van paranormale begaafdheid. Een ander opvallend punt van de New Age, is de manier waarop ze tegen de dood aankijken. En dan heb ik het vooral over de bijna dood ervaringen. Hierbij maken ze een uittreding uit hun lichaam en maken ze melding van dingen die ze niet kunnen weten, zoals hoe de hemel eruit ziet. Ze geloven wel in een hemel en een hel, en ook dat Jezus hen daar op zal wachten.
Bronvermelding
Internet:
www.google.nl
www.collegenet.nl
http://www.stpiusx.nl/info/IB177/new%20age.html
http://www.xs4all.nl/~wimduz/index.htm
http://www.xs4all.nl/~wichm/newage_nl.html#INTRO#INTRO
http://www.skepsis.nl/holisme.html
http://new-age.jouwpagina.nl
http://new-age.pagina.nl
http://groups.msn.com/KinderenvanhetLicht/hetaquariustijdperk.msnw
http://nl.wikipedia.org/wiki/New_Age
http://www.locusmagi.nl/plantenutmv.htm
http://www.stichting-promise.nl/alternatieve/303.html
http://www.stichting-promise.nl/alternatieve/303.html
http://www.stpiusx.nl/info/IB177/new%20age.html)
http://groups.msn.com/KinderenvanhetLicht/newagemuziek.msnw
http://www.basverbeek.nl/achtergrond/fsollifeforms.html
http://www.nieuwetijdskinderen.org/home.html
http://groups.msn.com/KinderenvanhetLicht/jouwwebpagina3.msnw
http://www.bijna-doodervaringen.nl/
http://nl.msnusers.com/bijnadoodervaringen/04hemel.msnw
Stencil: ‘Het verschijnsel New Age: een overzicht’, door R. Kranenborg.
Encyclopedie:
‘OOR\'s eerste Nederlandse POP-Encyclopedie 2004’.
Uitgever: Paul Evers
Druk: WS Bookwell Ltd., Porvoo, Finland
Eind redactie: Frans Steensma
REACTIES
1 seconde geleden