Voedsel

Hoe laat de consument zich beïnvloeden door de verschillende eetgewoontes?

Sint Nicolaas Lyceum

Amsterdam

24-04-2002

Begeleider: Dhr v/d Straeten Samenvatting: We hebben verschillende eetgewoontes onderzocht en het was heel erg informatief en we hebben veel geleerd. We weten nu meer over de verschillende eetgewoontes. Ook weten we hoe deze eetgewoontes invloed hebben op het “normale” voedselpatroon. We zijn ook maandag met zijn 3en naar de bibliotheek op de Prinsengracht geweest en daar hebben we veel informatie systematisch gezocht en gevonden. Zo hebben we dus ook geleerd hoe we snel en makkelijk iets op kunnen zoeken, zelfs in zo’n grote en uitgebreide bibliotheek. We hebben geleerd goed in teamverband te kunnen werken en eerlijk de taken te verdelen. Inhoudsopgave Pagina

Samenvatting 3

1.1 Inleiding en beschrijving van het onderzoek 5

1.2 Biologisch voedsel 6

1.3 Vegetarisme 7

1.4 Diëten 8

2 Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen die eetgewoontes? 9

3 Wat zijn de gevolgen voor het voedselpatroon? 10

4 Wat is onze conclusie? 11

5 Bronvermelding 12

6 Bijlagen Hoofdstuk 1
Wat zijn de verschillende eetgewoontes? 1.1 Inleiding en beschrijving van het onderzoek
Eetgewoontes zijn gebruikelijke wijzen van doen bij het eten. Bijvoorbeeld andere soorten bestek of met alleen een mes eten, junkfood, vegetarisch voedsel, biologisch voedsel, diëten, enz. In dit werkstuk onderzoeken wij een aantal eetgewoontes, en hoe zij de consument beïnvloeden. Omdat er heel veel verschillende eetgewoontes zijn hebben wij er 3 uitgekozen om verder te bekijken: biologisch voedsel, Vegetarisch en Diëten. Daar gaan de volgende deelhoofdstukjes over.

Wij hebben onderzocht hoe de verschillende eetgewoontes zoals vegetarisch en mensen die een dieet volgen en mensen die graag biologisch eten invloed hebben op het standaard voedselpatroon. We zijn hiervoor naar de bibliotheek op de Prinsengracht geweest, en hebben op het internet gekeken. In de bibliotheek hebben we op de derde verdieping op de afdeling voedsel gezocht en we hebben veel boeken gevonden die ons hebben verder geholpen bij ons onderwerp. Van het onderzoek hebben we veel geleerd; we weten nu waarom mensen een dieet volgen, waarom mensen liever biologisch voedsel eten en waarom mensen vegetarisch zijn.

Helaas is er een misverstand bij ons opgetreden; wij hebben namelijk maar 3 deelvragen, omdat wij dachten dat wij er maar drie hoefden als wij met z’n drieën waren. Een eventuele 4e deelvraag was geweest: “Zal er nog veel aan het huidige voedselpatroon veranderen?”

1.2 Biologisch voedsel
Wat is biologisch voedsel? Biologische voeding is het voedsel dat wordt verbouwd in de biologische landbouw
en dat gecontroleerd wordt door de onafhankelijke keuringsorganisatie Skal. Biologische voeding is te koop in natuurvoedingswinkels, in reformwinkels en in steeds meer supermarkten. Het is te herkennen aan het Ekomerk met daarbij het Skalnummer. Wat vinden mensen van biologisch voedsel? Mensen kiezen graag biologisch voedsel, vanwege de gezondheidsaspecten en de veronderstelde betere smaak. Het milieu speelt bij de gebruiker een geringere rol. Dat is anders dan bij boeren die milieuvriendelijk produceren. Die maken geen gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen, want ze willen dat de natuur zo goed mogelijk behouden, zodat er lang gebruik kan worden gemaakt van de grond. Hebben mensen liever biologisch voedsel of niet biologisch? Het is nog niet bewezen dat biologisch voedsel gezonder is dan het gangbare, maar veel mensen gaan er wel vanuit. Er zijn ook mensen die zeggen dat biologisch voedsel duurder is, maar dat komt omdat er arbeidsintensief geproduceerd wordt en iets minder opbrengst heeft. De termen biologisch en ecologisch
Bij de biologische landbouw, tuinbouw en veeteelt wordt geprobeerd om zo veel mogelijk volgens deze natuurlijke kringloop te werken. Vandaar dat men deze manier van werken “biologisch” noemt, want biologie is de wetenschap die het leven op aarde bestudeert. Een onderdeel van de biologie, de “ecologie”, houdt zich vooral bezig met de kringlopen in de natuur. Daarom noemt men biologische producten ook wel: “ecologische” producten (ook wel geschreven als ekologisch met een k). Deze term is eigenlijk meer precies dan biologisch. Ecologische producten hebben een keurmerk waaraan je ze kunt herkennen in de winkel. Voor Nederlandse producten is dat het EKO merk” (inderdaad: van ekologisch). De ontwikkeling van biologische producten
In veel andere Europese landen is er een veel groter aanbod aan biologische producten. In Nederland is dit aanbod nog niet zo groot, dat komt doordat een paar bekende grote merken de stap naar biologisch nog niet aandurven. Toch hebben mensen een invloed kunnen uit oefenen op Hak, een grote producent van voedsel. Hak werd bestookt met emailtjes van consumenten die biologische producten bestelden. Het ging zolang door tot Hak besloot toch biologische producten te gaan verkopen.

1.3 Vegetarisme
Wat is Vegetarisme?: Vegetariër zijn houdt in: geen voedsel eten dat door het doden van dieren is verkregen. De grootste groep vegetariërs eet wel dierlijke producten zoals eieren en melk. De basisproducten zijn graan, peulvruchten, sojaproducten, groenten, fruit, noten, zaden en meestal eieren, melk en kaas.

Verschillende soorten vegetariërs: Er zijn verschillende vormen van vegetarisme:  Ovo-Vegetarisme: Dit is een vorm van vegetarisme waarbij men wel eieren, maar geen melkproducten gebruikt.  Lacto-vegetarisme: Dit is een vorm van vegetarisme waarbij men wel melkproducten, maar geen eieren gebruikt.  Lacto-ovo-vegetarisme: Dit is een vorm van vegetarisme waarbij men zowel melkproducten als eieren gebruikt.  Veganisme: Dit is een vorm van vegetarisme waarbij geen enkele vorm van dierlijk voedsel wordt gegeten (meestal dragen veganisten ook geen leer).  Fruitisme: Fruitisme is de meest extreme vorm van vegetarisme. Fruitariërs respecteren niet alleen het leven van dieren, maar ook van bomen en planten. Daarom eten ze (in het meest extreme geval) slechts fruit en noten, omdat de boom of plant daarbij in leven blijft en fruit en noten zijn bedoeld als voedsel.

Wetenschappelijk onderzoek: Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat we niet alleen probleemloos vegetarisch kunnen leven, maar dat vegetarisch eten over het algemeen gezonder is dan het voedingspatroon waarmee de meesten van ons zijn opgegroeid. Zo kan vegetarisme het risico verlagen op hart- en vaatziekten, kanker, zwaarlijvigheid en suikerziekte.

Redenen voor vegetarisme: - Er zijn verschillende redenen om vegetariër te worden. Hier volgen enkele: - Gezondheid: met het vegetarisme neemt de kans op een aantal chronische ziektes af - Dieren: principiële weigeringen om dieren te doden voor hun voeding - Milieu: vleesconsumptie blijk op een aantal manieren slecht voor het milieu - Persoonlijke overtuigingen: geloof dat met het vegetarisme de levenskwaliteit toeneemt. - Godsdienst: als traditie geen vlees eten voor het geloof

1.4 Diëten
Wat is een dieet? Een dieet is een levens wijze. Het geeft je een ander eetpatroon. Het is speciale voeding die medisch met speciale eisen is gemaakt voor een ziek persoon.

Vaak denkt men bij een dieet aan een simpele afslankkuur die in de supermarkt te koop is. Maar zolang er geen sprake is van medische indicatie, is het dus ook geen dieet, zoals bijvoorbeeld veel word gezegd in tijdschriften en in reclames. Als je een bepaalde ziekte hebt moet je soms een dieet volgen. Helaas kan in het algemeen niet worden gesteld dat een speciaal dieet altijd genezend werkt. Daarvoor ontbreekt nog veel wetenschappelijk bewijs. Toch zijn er veel mensen, die bewust kiezen voor een zogenaamd \'alternatief\' dieet. Als men dan zelf iets onderneemt, dan is dat om te proberen invloed op zichzelf te kunnen uitoefenen. Vaak blijkt ook dat die personen zich er prettig bij voelen. Een van de meest bekende diëten in Nederland is het dieet van dokter Moerman. Het dieet is een onderdeel van de Moermantherapie.

Waarom willen mensen een afslankkuur(in de volksmond: ‘dieet’) volgen? Men wil er zolang mogelijk jong, gezond en slank uitzien. Het voedingspatroon wordt vaak niet meer alleen bepaald door dat waar men trek in heeft, maar vaak ook door de vraag of het dikmakend en ongezond (of juist niet) is.

De leugens van diëten
Er zijn heel veel diëten die beloven dat je binnen 1 week een groot aantal kilo’s kwijt bent. Vaak gaat het hierbij om diëten die onder de 1000 calorieën zitten. Je zal hier inderdaad van afvallen, maar na zo’n streng dieet, vallen de meeste mensen terug in hun oude voedingsgewoontes en vliegen de afgevallen kilo’s er weer snel aan. Zo ontstaan er het zogenaamde jojo effect. Overigens ontstaan er ook nog eens tekorten aan belangrijke voedingsstoffen, omdat de hoeveelheid energie zo verminderd is.

Diëten in de media
In tijdschriften en op televisie wordt er veel aandacht besteed aan afvallen en om de zoveel tijd komt er een nieuw dieet onder de aandacht. Zulke diëten zoals Montignac, Hollywooddieet, mayodieet, soepdieet etc. veranderen snel in een rage, maar na een tijdje hoort men er niets meer over. Hoofdstuk 2
Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen die eetgewoontes?: 2.1 Diëten en Biologisch voedsel: Tussen diëten en biologisch voedsel zijn zowel overeenkomsten als verschillen. Bij beide let je veel op wat je eet, maar bij diëten let je vooral op de hoeveelheid en het aantal calorieën, en bij biologisch juist op de afkomst van het voedsel, en de manier waarop het geproduceerd is.

2.2 Biologisch en Vegetarisch voedsel: Ook bij biologisch en vegetarisch voedsel let je beide op wat je eet, en naar de afkomst van het voedsel. Het enige verschil is dat bij biologisch voedsel vooral erop word gelet dat er geen kunstmatige mest is gebruikt, en dat het is goedgekeurd door EKO. Bij vegetarisch word meer gekeken naar het product zelf en of het dierlijk is.

2.3 Vegetarisch voedsel en Diëten: Tussen vegetarisch voedsel en diëten zijn vooral verschillen. Je let natuurlijk bij allebei op wat je eet, maar bij vegetarisch word er gekeken naar het product en of het dierlijk is, en bij diëten kijk je vooral naar de hoeveelheden van het voedsel, en hoeveel calorieën het bevat. Hoofdstuk 3
Wat zijn de gevolgen voor het voedselpatroon? Ons huidig voedselpatroon wordt gekenmerkt door een te hoog verbruik van voedselenergie en vetten (o.a. door groot verbruik van voedsel van dierlijke oorsprong). Daarnaast is ook het verbruik van suiker en suikerhoudende producten én van alcohol gestegen. Tegelijkertijd wordt ook steeds meer industrieel bewerkt voedsel op de markt gebracht. Het groter aanbod van voedingsmiddelen op de markt heeft niet automatisch geleid tot gezondere consumenten. De consument heeft over het algemeen weinig informatie over het voedsel dat hij koopt. Meestal maakt hij zijn keuze op basis van prijs en/of gemak. Bezorgdheid om zijn eigen gezondheid of om het milieu dat hem omringt komen vaak op de laatste plaats.

De gevolgen voor het voedselpatroon zijn dat iedereen eetgewoontes van elkaar gaat overnemen, en dat er daardoor een verandering in komt. Toch is het voor jezelf het beste om eten uit je eigen omgeving te eten, want daaraan is het lichaam gewend.

Iedereen zijn eigen smaak
Binnen één samenleving kunnen we vaak al verschillende eetpatronen ontdekken. Smaak lijkt samen te gaan met sociale klasse. De lagere klasse heeft een beduidend ander eetpatroon dan de hogere klasse. Geen van beide klassen zou het in zijn hoofd halen om het voedsel van de andere groep te eten. Zo worden vaste voedsel patronen gekweekt die verbonden zijn aan een bepaalde sociale groep. Het lijkt eerder op een afzetten tegen alles wat anders is, in dit geval tegen het voedsel van een ander. Mensen die er expliciet voor kiezen een ander voedselpatroon te handhaven dan de mensen om zich heen maken een duidelijke keuze wie ze willen zijn. Zo zal een vegetariër ervan overtuigd zijn dat hij of zij de juiste levenswijze heeft. Hij of zij laat door middel van het eetpatroon aan de wereld zien dat men hier te maken heeft met iemand die hart heeft voor de natuur en het leven in het algemeen. Door de keuze geen vlees te eten draagt de vegetariër een boodschap uit, laat hij of zij zien een humane levenswijze te hebben. Iedereen voelt zich het veiligst bij het voedsel dat hij of zij als kind heeft leren eten.

Mensen zijn niet in staat om zomaar het voedselpatroon van een ander over te nemen, voedselgewoonten maken deel uit van de identiteit die elke mens nodig heeft om te overleven in de maatschappij.

4. Conclusie. Deelvraag 1:Wat zijn de verschillende eetgewoontes eigenlijk? Biologisch voedsel is geproduceerd zonder enkele chemische bestrijdingsmiddelen en zonder kunstmest. Vaak brengt het minder op dan bij gewone productie. Dit komt omdat het arbeidsintensief is i.p.v. kapitaalintensief. Vegetarisme is het niet eten van voedsel dat door het doden van dieren is verkregen. Er zijn veel verschillende soorten vegetariërs met verschillende redenen en gebruiken. Diëten zijn wijzigingen in je dagelijkse voedselpatroon, op doktersadvies. Het wordt vaak verward met een afslankkuur. Als er dus geen sprake is van medische indicatie kan er dus ook niet gesproken worden van een dieet.

Deelvraag 2: Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen die eetgewoontes? Er zijn vrij veel grote verschillen tussen de verschillende eetgewoontes die wij hebben onderzocht. Het grote verschil ligt bij de afkomst van het product en het productieproces.

Deelvraag 3: Wat zij de gevolgen voor het voedselpatroon? Je voedselpatroon verandert vaak als je in aanraking komt met andere culturen en/of mensen met andere eetgewoontes. Het is het beste als je voedsel uit je eigen omgeving eet, want daar is het lichaam aan gewend. Bronvermelding We hebben veel informatie uit de bibliotheek op de Prinsengracht, van de afdeling voedsel. Vooral van de consumentenbond hebben we veel informatie kunnen krijgen uit hun onderzoeken. We hebben ook veel informatie van internet kunnen krijgen en uit een encyclopedie. Hieronder onze bronnen:

Algemene informatie:

Encyclopedie van Winklerprince

Boeken over vegetarisme:

Liefde voor al wat leeft; geschiedenis en aspecten van het vegetarisme
van Martine van Dam
Natuurlijk, ethisch en gezond : vegetarisme en vegetarièers in Nederland, 1894-1900
van Andrâe De Roo

Vegetarische info online:

http://www.vegetarisme.be/php/vegetarisme.html?s=3&ss=1&sss=1

http://www.animalfreedom.org/paginas/opinie/drogredenen.html#geenvlees

http://www.vegplek.net/grf/veg_info.html

biologisch voedsel info:

http://www.zaadgoed.nl/m_main.htm

http://www.animalfreedom.org/paginas/column/marktraa.html

Een brief van milieudefensie

Diëten info:

www.dietistennet.nl

http://home.tiscalinet.be/jokke-homepage/vermageren/dieet.htm

Verscheidene boekjes van de consumentenbond

Folder: “als eten niet meer van zelfsprekend is” van NKI en IKA