Poezie

Moedeloos in de vrede
Kom terug - de springvloed is verlopen.
Al liepen ook de mildste akkers onder.

Kom terug - dat fluiten alle treinen.
Kom terug – al zijn die nieuwe pleinen
In oude steden enkel open gaten,
Je zult de vroegere weg toch kunnen lopen.
Wat ook de vijand heeft verwoest, gebroken,
Ze konden deze lente niet meer slopen.

Kom terug – de tram zal niet ontsporen
Op ’t kruispunt waar je broer werd neergeschoten.

Die in een vroegere lente zijn gekomen,
Zij vluchten met de laatste wintersporen.
’t Verleden wordt, gelijk de Mei, herboren.

Eerst in dit voorjaar zijn de vroegere bloemen
In eendere constellaties ontbloeid als vroeger.
Geen nazaten, maar moeders, uit haar groeven
Na vreemd verbannen weer teruggeroepen.

Kom terug – Maar mijn verlangen is
Een bode die een wilde tuin doorkruist
En in ’t portiek van ’t lang verlaten huis,
Aan een bel trekt die gebroken is.

Door: Willem Frederik Hermans
Uit: ‘Horror Coeli’ 1946

Analyse:
1. Globaal lezen:
Dit gedicht komt uit het boekje: ‘Horror Coeli’. Het is een bekende dichter, hij heeft ook boeken geschreven en volgens mij staat hij ook op de literatuurlijst.
Het gedicht heeft een lastige strofen opbouw, want elke strofe bestaat uit meer of minder zinnen.

2. Grondig lezen:
Er zitten geen moeilijke woorden in. Het gedicht heeft niet veel maar wel lastige leestekens. Zo zijn de streepjes na ‘kom terug’ aan het begin van de strofes, best ingewikkeld. Verder staan de leestekens op gewone plaatsen zoals komma’s en punten aan de uiteindes van de regels. Het gedicht is volgens mij opgebouwd uit drie delen. Namelijk: deel één is strofe 1, 2 en 3, deel twee is strofe 4 en 5, en deel drie is strofe 6.
Die scheiding kan ik opmaken omdat, als je goed leest, het onderwerp een beetje verandert tussen deze delen. Ik denk dat de deling berust op een verandering van tijdsmoment.

3. Verstechniek:
In regel 1 van strofe 2 staat een personificatie beeldspraak, ‘Kom terug – dat fluiten alle treinen.’ Fluiten is een menselijke eigenschap. In de laatste regel van strofe 4 staat nog een personificatie; ‘ ’t Verleden wordt, gelijk de Mei, herboren.’ Verleden kan niet herboren worden, herboren is ook een menselijke eigenschap.
De rijm vorm in dit gedicht is heel apart, want af en toe is er een slepende rijm te vinden, maar lang niet alle regels en strofes rijmen. Op willekeurige momenten in het gedicht komt een rijm voor, of dit een bijzondere betekenis heeft vertel ik later bij mijn interpretatie. Het rijmschema dat je in dit gedicht kan vinden is gebroken rijm.
De eerste en de derde strofes zijn distichon, de tweede strofe is sextet, de vierde strofe is terzine en de laatste twee strofes zijn kwatrijn. Dit is de strofe opbouw van dit gedicht.
Het totale gedicht bestaat uit 21 regels, het is dus geen klassiek gedicht want het houd zich niet aan de strenge regels van vroeger.

4. Interpretatie:
Volgens mij is het onderwerp van dit gedicht niet direct ‘oorlog’. Het gedicht gaat meer over de terugkomst van vrede na een oorlog. Het is niet duidelijk welke oorlog, maar ik denk de tweede wereld oorlog, gezien het jaartal van 1946. Ik denk dat de schrijver van dit gedicht duidelijk wil maken hoe moeilijk het is om terug te keren naar vrede na een tijd van oorlog. Als je het gedicht voor het eerst leest lijkt het een best lastig gedicht, voor mij bleef het ook een lastig gedicht nadat ik hem een paar keer had gelezen, maar ik denk wel dat ik het gedicht een beetje begrijp. In de eerste twee strofes wordt verteld dat de oorlog en de tijd van angst en vijanden, voorbij is. In de derde strofe, wat eigenlijk 1 zin is, wordt figuurlijk gezegd dat je niet bang moet zijn voor je herinneringen aan de oorlog. De vierde strofe verteld dat alles weer zo wordt zoals dat voor de oorlog was. Strofe vijf lijkt figuurlijk gezien een beetje op strofe vier. In de derde regel: ‘geen nazaten, maar moeders…’ staat dat er geen nieuwe tijd aanbreekt maar dat de oude tijd terug komt. In de laatste strofe maakt de schrijver duidelijk dat zijn verlangen naar vrede heel moeilijk is, het doorkruist een wilde tuin. Volgens mij wil hij daarmee zeggen dat zijn verlangen wordt bemoeilijkt door de herinneringen aan de oorlog. In de laatste twee zinnen zie je dat het nooit meer zo kan worden als vóór de oorlog.

5. Waardering:
Het gedicht spreekt mij wel aan, want ik weet dat als je bijvoorbeeld een flinke ruzie hebt gehad, het ook heel moeilijk is om terug te keren naar de situatie van vóór de ruzie. Daar gaat het in dit gedicht eigenlijk om, maar ik vind wel dat de schrijver het moeilijk uitbeeld, het heeft een tijdje geduurd voordat ik het gedicht echt snapte. Het thema is wel goed uitgewerkt. Het taalgebruik is wel een beetje moeilijk maar dat komt denk ik omdat het uit 1946 komt. Ik denk wel dat het een kwalitatief vol gedicht is. De zin lengtes en de strofe opbouw zijn goed, de strofe opbouw is wel lastig maar het geeft het gedicht iets extra’s.

Een foto
Van die razzia\'s zijn foto\'s
Jonas Daniël Meijerplein
waar de Duitse militairen
joden aan het treiteren zijn

Een bange man met keurige schoenen
lange jas en vlinderdas
wordt over het plein gedreven
of het daar een veemarkt was

Kijk, daar staan drie Duitse soldaten
met een spottend lachje bij
en daar kijkt een vierde Duitser
misschien toch beschaamd, opzij

Stel je voor je zag die foto
van de man met vlinderdas
en je zou opeens ontdekken
dat het je eigen vader was

Soms moet ik er ook aan denken
hoe het die andere zoon vergaat
die ontdekte, kijk mijn vader
is die lachende soldaat

Door: Willem Wilmink
Uit: ‘Verzamelde liedjes en gedichten’

Analyse:
1. Globaal lezen:
Ik heb dit gedicht op internet gevonden en zag dat de kwaliteit goed genoeg was om het te gebruiken en vond het ook een welkome aanvulling op wat ik al gevonden had. De schrijver is een bekende Nederlander en heeft ook veel liedjes geschreven, dit gedicht is ook op cd opgenomen en het is gezongen door Herman van Veen.

2. Grondig lezen:
Er staan vrijwel geen moeilijke woorden in dit gedicht, ik wel het woord ‘razzia’s’ in de eerste regel opgezocht in het woordenboek. Ik heb gevonden dat een ‘razzia’ een klopjacht is. In het gedicht zijn geen leestekens in zinsverband te vinden, hierdoor krijg je een eenvoudig gedicht dat vlot te lezen is, dit is waarschijnlijk ook de reden dat het gedicht als songtekst is gebruikt door Herman van Veen. De regels bestaan wel uit een gemiddelde lengte en ze wijken niet heel veel van elkaar af. De strofes zijn allemaal even lang. Volgens mij is dit gedicht op te delen in twee delen, namelijk: de eerste drie strofes zijn deel één en de laatste twee strofes zijn het tweede deel. Die deling maak ik doordat er in de eerste drie strofes een situatie wordt geschetst, in de laatste twee strofes wordt aan de lezer gevraagd over die situatie na te denken en je erbij in te leven.

3. Verstechniek:
Er bevinden zich niet echt opvallende beeldspraken in dit gedicht, misschien dat je ‘veemarkt’ in de laatste regel van de tweede strofe als een beeldspraak kan beschouwen. Het rijmschema van dit gedicht is gebroken rijm met een a,b,c,b systeem. Het ritme in dit gedicht is vrij vlot, daarom was het gedicht ook goed geschikt voor een liedje. Het ritme is ook heel melodisch. Het metrum kan ik moeilijk bepalen, dat komt omdat het een modern gedicht is en moderne gedichten zijn meestal a-metrisch .

4. Interpretatie:
In dit gedicht staat naar mijn mening een heel mooie uitsmijter in de laatste strofe, die laatste strofe zette mij echt aan het denken. De schrijver laat duidelijk zien wat voor een schade de Duitsers hebben achtergelaten met de razzia’s, niet alleen voor de nabestaanden van de slachtoffers maar ook voor hun eigen nabestaanden. De eerste strofe geeft letterlijk een beschrijving weer van een foto. In de tweede en derde strofe beschrijft de schrijver een duidelijke sfeer die er hangt. Dat doet hij op een zodanige manier dat hij een goede climax opbouwt. In de vierde strofe wordt de lezer echt bij het gedicht betrokken en ga je jezelf voorstellen hoe het zou zijn in de beschreven situatie. In de laatste strofe wordt het effect van de vierde strofe nog meer versterkt doordat de situatie vanuit een andere uitgangspositie wordt bekeken. Hierdoor wordt je als lezer echt aan het denken gezet.

5. Waardering:
Ik vind dit gedicht een prachtig gedicht. Volgens mij is het ook van een goede kwaliteit. Het is wel een modern vormgegeven gedicht, maar daardoor is het juist voor mensen van mijn generatie een heel mooi gedicht. Het thema is duidelijk uitgewerkt, het bespreekt de gevoelige gevolgen van de oorlog. De opbouw van het gedicht is goed in elkaar gezet, er wordt een mooie climax gecreëerd en als je denkt dat de anticlimax is geweest, volgt er nog eens een mooie afsluiter.

Rotterdam
Steen voor steen moet ik de stad herzien.
Straten die in mijn hoofd bestonden, worden
na deze ondergang weer opgetrokken.
Gedacht domein. Vrede. De ramen zien

op andere pleinen uit dan ze voordien
kenden. Parken opnieuw berekend
met vijvers waar het onwennig regent:
water waarin ons spiegelbeeld misschien.

Wolken zoeken een weg over het plan
dat ons zolang we samenzijn betekent
en moeiteloos even omvatten kan.

Door: Willem van Toorn
Uit: ‘Rotterdam, de stad in gedichten’

Analyse:
1. Globaal lezen:
Dit gedicht heb ik op het internet gevonden op een speciale site met oorlog gedichten. De schrijver is redelijk bekend en heeft een aantal romans geschreven en heeft ook poëzie van anderen vertaald naar het Nederlands. Ik vond het gedicht op het eerste gezicht een goede aanvulling op ons assortiment aan oorlog gedichten.

2. Grondig lezen:
Weinig moeilijke woorden in dit gedicht, ik heb niks op hoeven zoeken. De zinnen zijn wel lastig, ik zag de zinsverbanden pas goed nadat ik het gedicht een keer of drie had gelezen. In dit gedicht tref ik geen duidelijke delingen aan.

3. Verstechniek:
Strofe twee bevat een personificatie, in de eerste en tweede regel: ‘kenden’ is een menselijke eigenschap, ramen kennen niets. De strofes zijn achtereenvolgens: kwatrijn, kwatrijn en terzine. Dit zorgt voor een duidelijke en niet al te moeilijke opbouw. Dit gedicht is anticlimax, want er wordt geen goede spanning opgebouwd. De versregels zijn niet al te lang en bevatten dactylus als metrum. In dit gedicht is meer een metrum aanwezig dan een ritme, dit is dan ook een meer klassiek vormgegeven gedicht.

4. Interpretatie:
Dit gedicht gaat eigenlijk over hetzelfde als het gedicht ‘moedeloos in de vrede’. Het verteld dat het na een oorlog heel moeilijk is om terug te keren naar de situatie van voor de oorlog. In strofe 1 verteld de schrijver dat hij de stad helemaal opnieuw moet verkennen en leren kennen. Hij zegt dat alles dat al opgebouwd was, weer opnieuw opgebouwd moet worden. Strofe twee gaat is iets lastiger, het verteld dat alles anders is, dat niets meer zo wordt als vroeger. De laatste twee regels van deze strofe geven weer dat er enkel een herinnering is aan hoe het vroeger was. De laatste strofe verteld nog een keer dat het moeilijk is de oude situatie terug te krijgen, maar dat er wel naar wordt gezocht.

5. Waardering:
Dit gedicht vind ik minder mooi, het is ook lastiger. Het gedicht is klassiek weergegeven en daardoor is het taalgebruik iets moeilijker. Het gedicht gaat wel weer duidelijk over oorlog en het onderwerp is er ook redelijk goed in uitgewerkt, ondanks dat er niet direct over oorlog gesproken wordt. Het gedicht heeft niets verrassend of persoonlijk aansprekend voor mij. Het is eigenlijk een heel oppervlakkig gedicht. Dit gedicht spreekt mij niet echt aan, ik heb ook vrij weinig met de stad Rotterdam.

Zelfgeschreven gedicht van Hamster:
Oorlog
Oude foto’s,
Tranen die vervagen,
Verloren herinneringen,
Verloren pijn,
Geliefden die er niet meer zijn,
Na al die jaren beginnen ze te vervagen,
Want wij vergeten,
“Heden dat telt, niet het verleden!”
maar deze tranen hier op dit oude stukje papier
laat ze niet vervagen,
het zijn immers tranen,
die ervoor zorgden
Dat er een heden is,en niet enkel een verleden.