De invloed van media

De invloed van media Het is algemeen bekend dat de media steeds meer invloed krijgt op de samenleving en op de politieke agenda. Elk onderwerp dat de media uitgebreid behandelt moet ook werkelijk op die politieke agenda komen, aangezien de media de belangrijkste informatiebron voor het volk is. En wanneer de media het volk angst inboezemt moet de politiek met een oplossing komen. Ik zal een voorbeeld geven waarbij aangegeven wordt dat de media het volk beïnvloed. De hype rondom Pim Fortuyn is veelal besproken in het nieuws, in de kranten en in vele televisieprogramma’s. Elke uitspraak van Fortuyn was weer nieuws. Maar ook werd er op een zeer subjectieve wijze het volk geïnformeerd over Fortuyn. Bij Fortuyn pakte dat juist omgekeerd uit, hij was in staat om een groot publiek ervan te overtuigen dat zijn visie wel deugde. Fortuyn was de media te slim af. En wat gebeurt er, hij wordt vermoord. Vermoord om een mening, een mening die wel heel vaak in de media verscheen. Een ander voorbeeld die de invloed van de media weergeeft. In Rusland bestaat nog steeds de Pravda, de staatskrant. De Pravda ontstond tijdens het bewind van Stalin, waarin het gebruikt werd als instrument om de verheerlijking van Stalin te verkondigen. Dat was in de tijd dat Rusland Communistisch was. De Pravda is inmiddels geprivatiseerd, maar verkondigt nog steeds zeer subjectieve berichten. Er is bijna wekelijks wel een rapportage over UFO’s te vinden en onlangs werd er verkondigd dat de mens afkomstig is van cyborgs. Ironisch genoeg is de betekenis van Pravda; waarheid. De media heeft een machtspositie. Zij kunnen deze misbruiken door hun subjectiviteit over te brengen naar hun publiek. Nu wil ik niet zeggen dat mensen alles wat er in de media verschijnt voor zoete koek nemen. Maar bij het vormen van een mening beïnvloedt het wel degelijk. Verontrustend vind ik dat de media op deze wijze haar oorspronkelijke functie verliest; namelijk het informeren van het publiek. Op deze manier verliest een medium haar betrouwbaarheid en haar geloofwaardigheid. Om een onderscheid te maken van het begrip ‘de media’ zal ik nu verder voornamelijk de commerciële media bespreken. (Aangezien de publieke omroep al onder de verantwoording van de overheid valt.) De voornaamste oorzaak van de toename van beïnvloeding is concurrentie. Door concurrentie in de commerciële mediawereld zijn verkoopcijfers belangrijker geworden dan het verstrekken van informatie op een objectieven wijze. Een commercieel medium móet er wel een subjectieve kijk op na houden om een bepaald publiek te behouden. Het is een pure kwestie van eigen belang. Zo las ik laatst een artikel wat ging over de betrouwbaarheid van Peter R. de Vries, Nederlandse bekendste tv-detective. Iedereen kent het principe wel. Het gaat vaak over een moordzaak (of soms nog erger) en justitie heeft al een schuldige veroordeeld. Maar Peter R. de Vries zou Peter R. de Vries niet zijn of hij gelooft niet of de schuldige ook werkelijk de dader is geweest. Hij gaat daaropvolgend op geheel eigen wijze op onderzoek uit naar de waarheid. Door middel van zijn tv-programma op SBS6 kan hij dan gehele avonden met zijn heldendaden vullen. Maar wat er nu op aan te merken is, is het volgende: Peter R. de Vries werkt niet altijd even zorgvuldig. In het artikel las ik dat de Vries inzake de Deventer-moordzaak vele feiten achterwege heeft gelaten. Verschillende uitzendingen heeft hij een echtpaar beschuldigd van de moord, terwijl de feiten duidelijk waren. Het echtpaar kon niet schuldig zijn. Peter R. de Vries vond het niet nodig om in zijn programma deze feiten op te nemen. Belangrijker was het informeren van de kijker van zijn theorie. De rede van de Vries zijn handelingen bleek een zaak van eigen belang te zijn. Het zou zijn reputatie schenden als naar boven zou komen dat hij van het begin af aan op een verkeerd spoor zat in deze zaak. Dat zou niet goed zijn geweest voor de kijkcijfers. Het afschaffen van subjectieve berichten vind ik vanzelfsprekend te ver gaan. Het enige wat ik wel wil voorstellen is een strengere wetgeving. Daarin moet benadrukt worden dat, als er sprake is van een gekleurd bericht, daarbij duidelijk wordt vermeld dat het gaat om een subjectief bericht. Zo zou er in de media in mindere mate meningen worden gepresenteerd als feiten. Op deze manier kan het publiek door middel van de informatie, zelf bepalen of hij/zij de mening deelt. Ook wil ik voorstellen om onafhankelijke werkgroepen in te stellen. Zij kunnen controleren of de media hun machtspositie niet misbruikt. Dit zal kunnen zorgen voor een herstel van de media in hun oorspronkelijke functie; namelijk het informeren van het publiek. Een mogelijk bezwaar van mijn voorstellen, wat ik mij ook kan voorstellen, is dat het iets wegheeft van een bepaalde vorm van censuur. Hier wil ik duidelijk over zijn, daar moet absoluut geen sprake van zijn. Er moet alleen duidelijkheid komen over de taak van de media. Ik wil ervoor zorgen dat het individu zelf kan bepalen wat zijn of haar mening is. De media moet bij het vormen van die mening fungeren als informatiebron. Waarbij de media hun mening niet als feit mag presenteren, dát wil ik tegen gaan. Natuurlijk gaat de eerder genoemde onafhankelijke werkgroep geld kosten. Hier heb ik echter een oplossing voor. Laat media- en maatschappijstudenten deze functie bekleden. Door studenten in een onafhankelijke werkgroep te plaatsen, als controlepost voor het machtsmisbruik, leren zij gelijk ervaring op te doen met media-ethiek in de praktijk. Deze werkgroep kan bijvoorbeeld begeleid worden door een docent media/cultuur. Wat ik nog eens duidelijk wil benadrukken is dat de vrijheid van meningsuiting niet in het geding mag komen. Eerdere toepassingen hebben uitgewezen dat men niet aan de vrijheid van meningsuiting moet komen. Denk bijvoorbeeld aan WO 2 of aan het communisme, er stonden zware straffen op het uitbrengen van niet officieel geregistreerde media. Die periode is voorbij en ik denk niet dat ook maar iemand daarover kan treuren. Wanneer mijn voorstellen ingevoerd worden zal er duidelijkheid worden geschept. In de media zal er weer een verschil te zien zijn tussen een mening en een feit. Op deze manier kan het publiek de media weer als betrouwbaar, informatief en geloofwaardig beschouwen. Tegenstanders kunnen mijn voorstellen zien als een vorm van censuur en als een aantasting van onze democratie. Er zal daarom een moeilijke keuze moeten worden gemaakt. Men moet een keuze maken welke waarden men belangrijker vindt: totale vrijheid van meningsuiting of de negatieve invloed van media laten afnemen. Ik denk dat de discussie vrijheid versus waarheid nodig is. Het zal ervoor zorgen dat mensen meer zullen nadenken over hun mening, zodat ze niet meer een mening klakkeloos overnemen vanuit de eerste de beste krant. Eigenlijk mogen we in Nederland niet eens klagen. Denk aan bijvoorbeeld Italië. In Italië lijkt er maar één ‘objectiviteit’ te zijn, namelijk de ‘objectiviteit van Premier Berlusconi’. De gehele media is in handen van hem. Politieke macht bepaalt in een Westers land de inhoud van het nieuws. Vergeleken met deze situatie zijn mijn voorstellen een stuk genuanceerder. Bij mijn voorstel streef ik naar een beter vermelding van subjectiviteit als er sprake is van een mening. In tegenstelling tot Berlusconi: hij streeft naar censuur, onwetendheid en alleenheerschappij. Kortom, de gevaren van de media zijn groot. Men kan met behulp van een medium zijn of haar mening opleggen aan vele anderen. Terwijl de werkelijke taak van de media het informeren is van het publiek en het publiek laat nadenken over de informatie. Er zullen daarom maatregelen moeten komen om de invloed van de media ten opzichte van de samenleving te beperken. Zodat ieder individu voor zichzelf kan bepalen wat zijn of haar mening is zonder beïnvloedt te zijn geweest door de eerste de beste informatiebron.