Dialecten

Dialecten en talen

Dialecten of streektalen zijn omgangstalen die worden gebruikt in kleinere of grotere gebieden. Dit zijn talen die vooral gesproken worden en minder geschreven.
Dialecten en standaardtaal zijn gelijkwaardig, je kunt uitdrukken wat je wil.
Maar de functie is wel anders: een dialect is vooral een spreektaal voor ‘dicht bij huis’ en een standaard taal is een schrijf taal die in andere streken van het land handiger is.
Vroeger werden dialecten als ‘onbeschaafd’ gezien, omdat ze gesproken weden door landgenoten met weinig schoolkennis. De standaard taal werd gezien als Beschaafd Nederlands, omdat het de taal was van de zogenaamde hogere standen.
Voordat Nederlands een algemene taal werd, werden er al dialecten gesproken. Het Nederland ontstond in de 17e en 18e eeuw, doordat de mensen behoefte kregen aan een algemenere taal.
Het Hollands werd de basis voor de algemene taal, maar er werden ook verschillende woorden uit dialecten en andere talen gebruikt.
De algemene taal verspreide zich door de drukpers en het werd onderwezen op scholen, maar het dialect bleef toch bestaan. Ongeveer een eeuw gelede werd voorspeld dat dialecten wel zouden verdwijnen. Maar dit is nog niet het geval. Ze zijn er nog wel maar worden minder gebruikt.
Om je verstaanbaar te maken in Nederland is de standaardtaal makkelijker dan een dialect als het om een zakelijke mededeling gaat.
Een taal en dialect doen meer als meedelen, als je dezelfde taal of hetzelfde dialect spreekt, vol je je meer bij elkaar horen.
Talen kunnen ook nadelig zijn. Dit is bijvoorbeeld in Amsterdam het geval. De jongeren spreken verschillende talen door elkaar: Surinaams, Nederlands, Marokkaans, Turks en Engels. Het wordt in Amsterdam ook wel ‘smurfentaal’ genoemd. De leraren zijn bang dat het hun taalachterstand vergroot. Taalwetenschapper R. Appel vindt ‘smurfentaal’ geen goed woord ervoor. Volgens hem is de mengtaal een taal voor jongeren onder elkaar. Mensen die één taal spreken behoren tot een groep.
R. Appel verwacht niet dat de jongeren in Amsterdam de mengtaal over tien jaar nog spreken. Hij zegt: ’Het functioneert als een groepstaal. Zodra de grenzen van de groep doorbroken worden, bijvoorbeeld als ze gaan werken, zullen ze ermee stoppen.’ Een nieuwe generatie neemt de taal over, om weer haar eigen variaties te maken.

1 J. Schlebusch e.a., Nieuw Nederlands, tekst 3, Groningen, 1999
2.J Schlebusch e.a., Nieuw Nederlands, tekst 4, Groningen, 1999