Eerste Wereldoorlog

1.0 De eerste wereldoorlog/ Grote Oorlog
Zondag 28 juni 1914, de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger Franz Ferdinand bracht een bezoek aan Sarajevo. Die zondag schoot een Servische nationalist Gavrillo Princip met twee schoten Franz en zijn vrouw dood. De moordaanslag was in het diepste geheim voorbereid door de radicale Servische organisatie de Zwarte Hand. Oostenrijk beschuldigde Servië van medeplichtigheid, ze verklaarden Servië de oorlog. Rusland kwam de Slavische broeders in Servië te hulp en begon met een al gehele mobilisatie. Dit was het begin van de 1e wereldoorlog, die uiteindelijk 4 jaar duurde en voor veel doden en gewonden zorgde.

Hoe verliep de eerste wereldoorlog?


- Na oorlogsverklaring van Oostenrijk-Hongarije begon Rusland met algemene mobilisatie.
- Duitsland eiste stopzetting van mobilisatie en van Frankrijk een neutraliteitsverklaring. Beide bleven uit en Duitsland verklaarde de oorlog aan Rusland en Frankrijk.
- Duitse troepen trokken via België Frankrijk binnen, hierop verklaarde Engeland Duitsland de oorlog.
- Duitse imperialisme (het streven om van een staat een zo groot mogelijk rijk op te bouwen door andere staten te veroveren) en de bouw van de grote oorlogsvloot hadden rivaliteit tussen Europese landen verhoogd en wapenwedloop ontketend. Dit bevorderde de vorming in bondgenootschappen.
Rusland + Frankrijk + Engeland
Duitsland + Oostenrijk-Hongarije

1.1 La Belle Epoque
Hoe ontwikkelde het leven zich in het geïndustrialiseerde Europa?
- Er veranderde veel rond 1900, de communicatie werd makkelijker doordat de telefoon was uitgevonden. Ook kregen steeds meer huis elektrisch licht. Henri Ford introduceerde in 1913 zijn autofabriek, aan een lopende band. Elke arbeider maakte een deel van de auto, en uiteindelijk had je een complete auto. De massaproductie kwam op gang, het waren zorgeloze en opwindende tijden. Daarom werd deze tijd ook La Belle Epoque genoemd; het mooie tijdperk.
- Ook de urbanisatie (de trek naar de stad) groeide erg. Er werden rond fabrieken arbeiderswijken gebouwd, die waren alleen heel slecht. De Woningswet kwam, die zorgde dat er een einde kwam aan de krottenwijken.

De bebouwing werd steeds beter, grotere huizen met groen ertussen. De tram zorgde ervoor dat je snel en makkelijk naar je werk in het centrum van de stad kon komen.
- Duitsland ging in 1890 ook meedoen aan de race om koloniën. En begon 8 jaar later met het bouwen van een oorlogsvloot. De militarisme van Duitsland maakte de buurlanden bang, en sloten Engeland en Frankrijk een vriendschapsverdrag. De volken in Oostenrijk-Hongarije woonden steeds nationalistischer.

1.2 De eerste wereld oorlog
Verloop van de 1e wereldoorlog:
- Rusland viel aan in het oosten, zo ontstond er een twee-fronten oorlog.
- Fransen konden daardoor het Duitse leger terugdringen in de slag aan de Marne in september 1914.
- Duitsers en geallieerden groeven loopgraven.
- In het oosten veroverde de centrale wel grote gebieden.
- Vanaf 1917 begon Duitsland elke schip zonder toestemming aan te vallen.
- Dat was de belangrijkste reden van Amerika om de oorlog aan Duitsland te verklaren op 6 april 1917.
- In 1918 tekent Rusland een door Duitsland opgelegde vrede.

- En in september adviseerde het leger leiding van Duitsland, Duitse regering te gaan onderhandelen over een wapen stilstand.
- Wapenstilstand 11 november 1918

Diricte oorzaak: moord op Franz Ferdinand, een belangrijke indirecte oorzaak van de 1e WO was nationalisme:
- trots op je eigen land
- je vind je eigen land het beste
- afkeer van het vreemde

1.3 Een moderne oorlog
Wat waren de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog?
- Door de industrialisatie veranderde de oorlogsvoering. Er werden nieuwe en gevaarlijkere wapens geproduceerd, in grote aantallen. Er vielen veel doden door machinegeweervuur. Er werden gifgassen gemaakt, zoals mosterdgas dat een verwoestend effect heeft op de ogen, longen en huid. Door treinen en auto’s was het verplaatsen van legers makkelijker. Van de 68 miljoen soldaten, overleden er 9 miljoen en waren er 20 miljoen gewond. Maar de soldaten die de oorlog hadden overleefd, hadden traumatische ervaringen.
- Veel mensen waren betrokken bij de oorlog, niet alleen de soldaten. Vrouwen moesten mannen werk doen. Bedrijven moesten goederen produceren.

- Achter de fronten waren er veldhospitalen te vinden, waar dokters en verpleegsters zwaar werk moesten verrichten. Ze konden ook een heleboel dingen niet doen, want het was nog onbekend wat ze moesten doen.

1.4 De Russische revolutie
Waarom brak er in Rusland een revolutie uit?
- In 1900 werkte 80% op het platteland in armoedige omstandigheden. Rond Moskou en St. Petersburg was de staal/textiel industrie in opkomst. De omstandigheden van die arbeiders waren verschrikkelijk. Tsaar Nicolaas II regeerde op dictatoriale wijze over dit land. De 1e WO ging slecht, omdat ze niet op zo’n grootschalige oorlog hadden gerekend. In maart 1917 brak de voedselrellen en stakingen uit. De Februarie revolutie was begonnen.
- Mensjewieken (minderheden) achtten Rusland nog niet rijp voor het communisme. Bolsjewieken (meerderheden) wilde de communisme bereiken met een revolutie. Lenin was hun leider. De tsaar werd gevangen gehouden met zijn familie.
- De oorlog moest gestaakt worden van Lenin, maar de Voorlopige Regering zette de oorlog voort. De chaos werd steeds groter. Volgens Lenin was de Russische Revolutie, het begin van een Wereldrevolutie.

1.5 Neutraal Nederland
Hoe ontwikkelde Nederland zich tijdens de Eerste Wereldoorlog?

- Nederland bleef neutraal, waardoor de handel scherp in de gaten gehouden werd. Er werden voedselbonnen uitgedeeld.
- De school en de kiesrechttijd werd opgelost. Alle scholen kregen evenveel geld, en de mannen en vrouwen kregen kiesrecht. Evenredige vertegenwoordiging: het aantal zetels dat een partij in de volksvertegenwoordiging krijgt, is afhankelijk van het percentage dat het haalt van het totaal aantal stemmen.
- De RKSP (Rooms-Katholieke StaatsPartij) en SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiders Partij) wonnen de verkiezingen in 1918. Pieterjeller Toelstra kondigde de revolutie aan, maar er gebeurde niks. De verzorgingsstaat kwam op gang. (Staat waarin de regering een aantal basisbehoeften van de burgers garandeert). Verzuiling = Nederland bestaat uit 4 groepen, die eigen organisaties hadden.