King Kong door Willem Frederik Hermans

Titel: King Kong Auteur: Willem Frederik Hermans Eerste druk: augustus 1972 Jaar van gelezen druk: 1972

Motivatie: Ik heb dit boek gekozen omdat ik dringend op zoek was naar een 2e boek van Hermans en dit boek stond toevallig thuis in onze boekenkast. Ook spraken de titel en de dikte van het boek mij aan.

Samenvatting: Het verhaal begint als een willekeurig zoontje, type boekenwurm, aan zijn vader vraagt: ‘Wat is nou eigenlijk een democratie?’ Waarop de vader antwoord: ‘Dat is als de waarheid voor iedereen is.’ Hierop volgt een discussie waar de vader probeert uit te leggen wat een democratie is en waarom de waarheid niet altijd boven tafel komt. Het zoontje vraagt om een voorbeeld waarbij de waarheid niet boven tafel is gekomen. Dan noemt de vader de slag bij Arnhem, in september 1944. Dit moest de slag zijn die de oorlog zou beëindigen maar de Duitsers hadden hier al lucht van gekregen en hadden een tegenaanval ingezet waardoor de oorlog nog 7 maanden langer duurde dan nodig was. Er wordt gezegd dat een Nederlander genaamd Christiaan Lindemans alias King Kong deze actie heeft verraden. Er werd toen een commissie van onderzoek ingesteld om de waarheid boven tafel te krijgen. Vader en zoon lezen met dit onderzoek mee.

1e toneel: Als eerst komt Joseph Schreieder op het toneel. Tijdens de bezetting was hij de chef van de spionageafweer aan de Duitse kant. Daarna komt Hermann Joseph Giskes. Hij was de leider van het contra-spionage tegen buitenlandse geheime diensten. Giskes verklaart hier dat de broer van King Kong ter dood was veroordeeld door de Duitsers en dat King Kong voor hem moest komen werken in ruil voor zijn vrijlating. King Kong heeft dit gedaan en hier vloeit ook zijn bijnaam uit die bedacht is door Giskes. Even later zegt Schreieder daarentegen dat ze niet wisten of ze hem wel konden vertrouwen. Hij kon makkelijk van twee wallen tegelijk eten.

2e toneel: In het begin wordt Elly Zwaan verhoord, Zij is de ex-vriendin van King Kong. Ze vertelt hier dat ze bij sectie III van het militair gezag is geweest. Deze sectie onderzocht toen de zaak King Kong. Verder vertelt ze hoe ze King Kong ontmoet heeft en hoe het komt dat ze zijn ex is. Ze zijn met ruzie uit elkaar gegaan omdat King Kong volgens haar een verrader was. Hierna moet majoor Pinto voor de voorzitter verschijnen. Hij probeert de eer op zich te nemen van de arrestatie van King Kong. Maar deze eer wordt hem ontnomen door Knight die zegt dat hij niks met de arrestatie te maken kon hebben. Pinto verteld verder nog dat hij een man genaamd Cornelis Verloop heeft verhoord en dat er uit kwam dat hij een Duits agent was. Cornelis zou hem verteld hebben dat hij wist waar het ‘lek’ zat: bij King Kong. En juist als het verhoor een interessante wending gaat krijgen sluit de voorzitter het verhoor.

3e toneel: Op het vierde toneel in het begin staan Mr. Einthoven, van het hoofdbureau nationale veiligheid, en Klaas de Graaf wat te speculeren over data waar King Kong geweest zou moeten zijn en waar hij gevangen gehouden werd. In dit stuk worden niet echt dingen verteld die van groot belang zijn voor de verhaallijn. Als laatste komt Prins Bernhard op het toneel. Hij vertelt dat King Kong voor de Engelsen werkte maar ook voor de Duitsers toen zijn broer gepakt was door de nazi’s. Hij zegt dat ze dachten dat King Kong ‘in orde’ was. Hij had het goed gespeeld. Verderop zegt de Prins nog dat het ongmogelijk was dat King Kong Arnhem had verraden, want toen hij bij hun binnen was gelopen was de slag om Arnhem al begonnen. Hij zou hooguit iets over Eindhoven kunnen hebben gezegd.

4e toneel: In dit laatste toneel komt Pieter Arend van Noothoorn, inspecteur van de rijksrecherche, als eerst op. Hij wordt verhoord over de verdachte manier waarop King Kong om het leven is gekomen in de gevangenis. King Kong zou samen met een of andere zuster van Essen, die daar in de ziekenzaal werkte, luminal tabletten hebben geslikt. Deze zuster van Essen is tevens een ex van King Kong. De zaak is nogal vreemd want ze wisten al dat hij de tabletten had ingenomen vanaf dat hij ze slikte. Ze hadden hem makkelijk kunnen redden omdat het nog 4 uur zou duren voordat hij daadwerkelijk het loodje zou leggen. Dan komen alle personages die verhoord zijn in het boek nog een keer op het toneel en vertellen ze allemaal in het kort wat zij gezegd hebben. Als laatst komt King Kong’s geest nog een keer op het toneel die praat met Elly Zwaan en zuster van Essen. Elly zegt dat King Kong een verrader is, dat hij een heel vaderland heeft verraden om 2 personen te redden. Zuster van Essen die probeert in de onschuld van King Kong te geloven en die vraagt hem om iets te zeggen waardoor ze hem kan geloven. En dan zegt hij: ‘Ik heb Arnhem niet genoemd op 15 september 1944’, waarna hij in satanisch lachen uitbarst.

Titelverklaring: De naam King Kong is de bijnaam van Chris Lindemans. Het hele boek gaat het over hem en of hij Arnhem heeft verraden op 17 september 1944.

Tijd: Omdat er hier sprake is van een toneelstuk kun je de vertelde tijd niet zeggen. Ik denk dat het toneelstuk bij elkaar zo een anderhalf uur zou duren. Het hele boek is eigenlijk een grote flashback. Het is een zitting die een tijd geleden heeft plaatsgevonden om de waarheid wat betreft King Kong boven tafel te krijgen. Vader en zoon lezen immers uit een boek waar de dialogen van die zitting zijn opgeschreven.

Ruimte: Het hele verhaal doet zich voor af te spelen in een soort zaal waar mensen worden verhoord. Het lijkt ook wel op een soort rechtszaal omdat iedereen die binnen komt een eed af moet leggen als getuige. Voor de rest heeft de ruimte niet echt invloed op de sfeer in het verhaal.

Karakters: Het is niet mogelijk om een goede karakterschets te geven van de personen in dit boek. In dit hele boek gaat het maar om een gebeurtenis dus kan je niet zien hoe ze op andere dingen reageren om een beetje indruk te krijgen van de personen. Verder is het boek een groot verhoor dus worden er alleen maar vragen gesteld naar de personen toe en ze geven hier ook alleen antwoord op. Dit zijn dus niet echt dialogen waar je een karakterschets op kan baseren. Ook zijn er heel wat personen die worden verhoord en omdat ze allemaal evenveel aan bod komen is het niet mogelijk hier een of meerdere hoofdpersonen uit te halen.

Perspectief: Er is hier sprake van een toneelstuk en dus zijn er alleen maar dialogen. Je kan onmogelijk een perspectief aanwijzen.

Stijl: Ik zei al eerder dat er alleen maar dialogen waren. Deze dialogen zijn gebaseerd op echte verslagen van dit incident en soms zelfs citaten. Je kunt dus niet zeggen dat de schrijver een bepaalde schrijfstijl hanteert. Ik kan alleen zeggen dat de schrijver wel geprobeerd heeft het verhaal wat aantrekkelijker en makkelijker te maken door middel van grappen en bijpersonen. Bijvoorbeeld demonstranten die over het toneel rennen en door het verhoor gaan schreeuwen.

Thema en motieven: Het thema is: een liefhebbend vader probeert zijn zoontje het verband tussen de begrippen democratie en historische waarheid uit te leggen(geciteerd uit het boek zelf blz. 7). Dit wordt uitgewerkt in motieven als:

- Oorlog: Het incident waar alles om draait heeft in de oorlog plaats gevonden - Liefde: De liefde tussen Chris Lindemans (King Kong) en al zijn exen. - Verzet: Chris Lindemans zat in het verzet. - Dood: Uiteindelijk gaat King Kong dood zal de waarheid voor altijd onder de grond blijven liggen. - Waarheidsverzwijging: Mensen die er meer vanaf zouden moeten weten leggen verklaringen af die niet in overeenstemming met elkaar zijn. Er wordt dus nogal wat verzwegen waardoor de waarheid maar niet boven tafel komt.

Eigen mening: Ik ben met goede moed aan dit boek begonnen maar dit heb ik helaas niet het hele boek vol kunnen houden. Het boek is voor mij veel te documentair geschreven. Hermans had er wat mij betreft wel een duidelijke eigen interpretatie aan mogen geven. Je krijgt wel de indruk dat King Kong een verrader is maar aan het eind van het boek wordt dit toch weer in twijfel getrokken. Verder vond ik het ook een heel zwaar boek om te lezen mede door de vele karakters en dus vele verklaringen. Ik vond het lastig om hieruit het verhaal te blijven volgen. Ik heb het boek dus ook een tweede keer moeten lezen om deze technische analyse te maken, wat op zichzelf al een groot minpunt is.