Feest. Een gevangenisschets in een bedrijf door Herman Heijermans

A Zakelijke gegevens

Auteur: H. Heijermans
Titel: Feest, 20 blz. Genre: kort verhaal

B Inhoud

Het gaat over gevangen in een staatsgevangenis in 1906. De gevangenen zitten vast voor misdaden. Sommige zitten er al twintig jaar en andere pas twee of drie jaar. Het land heeft een nieuwe koning gekregen die alle gevangenen vervroegd vrijlaat maar dit komt niet bij alle gevangen zo goed aan. Sommige zijn blij dat ze weer vrij man zijn en een enkeling vind het zelfs zo erg dat hij wegmoet dat hij zichzelf ophangt.

C Personages

Directeur: Hij is lijkt mij een vergrijsde, oude man die zich militair opstelt en niet overal de lol van inziet. Kortom een triest persoon.

Nummer 7, Gerrit Jan Muller: Hij is een gebogen mannetje, geheel wit. Hij heeft een grijs stoppelbaartje. Hij gedraagt zich angstig en nerveus en hij is taai. Ook kent hij het dagelijkse leven niet meer goed. Hij zit in de gevangenis omdat hij twee mensen heeft vergiftigd. Van de achtergrond van de misdaad is niets bekend. Hij is niet blij dat hij uit de gevangenis mag.

Nummer 83, Melchert de Waal: Dit is een jonge man met verward bruin haar, een bruine snor en sterk ontwikkelde gelaatsjukken. Hij heeft een passiegezicht en is lichtschouw van beweging. Ook heeft hij een litteken bij zijn linkerslaap. Hij gedraagt zich normaal. De misdaad die hij heeft ondergaan is poging tot doodslag met voorbedachten rade op Jan Smees. De reden van de misdaad is onbekend. De gevangene is blij dat hij wordt vrijgelaten.

Nummer 215, Bastiaan van Velsen: Gevangene Nummer 215 is een jonge man met een verlept oud gezicht. Hij is kaal en heeft een snor met opwippende punten. Hij heeft ‘frutteloze’ gebaartjes als gedragskenmerk. Het is niet bekend welke misdaad hij heeft ondergaan. Hij is blij dat hij de gevangenis uit mag.

Nummer 113, Van Buren: Het is een mager en gezet mannetje dat scherp van gelaat is. Hij heeft zwart haar en gebogen schouders. Hij gedraagt zich vreemd want hij wil niet uit de gevangenis. Hij heeft iemand vermoord maar de achtergrond van de moord wordt niet verteld. Hij is niet blij dat hij uit gevangenis mag. Hij zit liever zijn straf gewoon uit.

Nummer 67, Herman de Wilde: Dit is een slanke grijsaard met een bril met zwart montuur. Hij heeft wit haar. Hij praat rustig en beschaafd. Het is onbekend waarom hij in de gevangenis zat. Hij is wel blij dat hij vrijgelaten wordt. D Titelverklaring

Je zou kunnen zeggen dat het feest is voor de gevangenen, want ze worden vrijgelaten. Maar zo’n feest is het natuurlijk niet als een stelletje criminelen die hun straf nog helemaal niet uit hebben gezeten vrijkomt! Het is dus waarschijnlijk met enige spot bedoeld want als je goed kijkt is het helemaal niet zo goed dat ze vrijkomen. Alhoewel het voor de gevangenen eigenlijk wel feest is – niet dat dit voor iedereen geld – als ze vrijkomen.

E Heijermans’ kritiek op het gevangeniswezen

Ik denk dat Heijermans vindt dat het beleid niet goed is. Hij vindt het zelf volkomen onterecht. Hij vindt eerder dat de gevangenen gewoon vast moeten blijven zitten.

F Begrippen (zie opdrachtenblad)

G Omschrijving sociaal-realistisch

Bij sociaal wordt al snel gedacht aan ‘sociaal’ zijn, rekening houden met anderen. Als je over realistisch praat geef je de samenleving zo goed mogelijk weer, zoals deze in het echt is. Sociaal-realistisch is dus waarschijnlijk een koppeling van deze twee begrippen. Het gaat dus over een werkelijke weergeving van de samenleving waarin je rekening houdt met anderen.

H “Feest” en het Sociaal-realisme

Hier verschillen de meeste mensen in mening lijkt me. Naar mijn mening hoort “Feest” wel bij het sociaal-realisme. Het verhaal kan echt gebeurt en dus realistisch zijn. Tegelijkertijd houd de schrijver rekening met de mensen. Het is dus wel mogelijk dat het erbij hoort. Aan de andere kant zou je kunnen zeggen dat het niet realistisch is omdat het zo niet meer zou kunnen gebeuren.

I Heijermans’ kritiek en de actuele situatie

De kritiek lijkt me niet meer van deze tijd. De eenakter die Heijermans schreef speelde zich bijna een eeuw geleden af. Tegenwoordig is het ook niet echt realistisch meer als gevangenen worden vrijgelaten. Dit komt tegenwoordig alleen voor bij goed gedrag. Daarom lijkt het me dat dit niet geld voor de huidige situatie.