Ansichten eines Clowns door Heinrich Böll

Opdracht 1: Verwachtingen: wat verwachtte je, waarom en is deze verwachting uitgekomen? Ik wist niet precies wat ik van het boek verwachten moest. Ik had verwacht dat het boek somber zou beginnen maar langzaamaan vrolijker zou worden. Ik had verwacht dat de optredens van de clown ook beschreven zouden worden. Deze verwachtingen zijn totaal niet uitgekomen. Het boek werd steeds somberder en ook de optredens zijn achterwege gebleven

Opdracht 2: Datum: 15 september 2003
Titel: Ansichtes eines Clowns
Auteur: Heinrich Böll
Genre: Eenzaamheid

Samenvatting

Het verhaal gaat over een eenzame clown met een gebroken hart. Hans Schnier, een 28 jarige clown keert terug naar zijn woonplaats Bonn. Daarvoor had hij altijd rondgetrokken, van hotel naar hotel, om in vele plaatsen optredens te geven. Nadat zijn vriendin Marie, hem echter verlaten had, ging het heel snel bergafwaarts. Elk optreden ging slechter en uiteindelijk stortte de clown in waardoor hij genoodzaakt was terug te keren naar zijn oude vaste woonplaats. Daar aangekomen besefte hij pas dat hij in grote geldnood was. Vertwijfeld vraagt hij zich af wat hij moet doen. Hij besluit uiteindelijk allerlei oude vrienden en kennissen op te bellen. Hij begint met zijn moeder maar halverwege het gesprek hangt hij op omdat hij er niet meer tegen kan haar te horen. In de oorlogsjaren was zij namelijk een groot voorstander van het nationaal-socialisme en had ze haar drie kinderen ook voor de nationaal-socialisten laten werken waarbij Henriette, de zus van Hans, was omgekomen. Na het gesprek met zijn moeder belt hij veel oude kennissen van Marie op. Deze mannen hadden allemaal een band met de katholieke kerken. Het katholieke geloof was de hoofdreden waarom Marie de clown verlaten had. De clown, als protestant opgevoed, maar zelf niet gelovig had een hekel aan het katholieke geloof. Hij weigerde met Marie voor de katholieke kerk te trouwen en hun toekomstige kinderen katholiek op te laten voeden. Voor Marie was dit echter iets heel belangrijks en daarom had ze hem verlaten. Hans Schnier beschuldigde daarom het Katholisme van zijn liefdesverdriet. Als hij dan ook alle oude kennissen van Marie aan de telefoon heeft laat hij het niet na om hen verwijten te maken. Hij vindt dat ook zij schuldig zijn aan het verlaten van Marie. Hij verdenkt haar oude kennissen ervan dat zij Marie hebben overgehaald om Hans te verlaten en met een katholieke man te trouwen. Marie was namelijk op het moment dat Hans al de oude kennissen belde, op huwelijksreis met haar nieuwe vriend (man) een katholieke man (Züpfner), iemand die ze al heel lang kende. Uit koppigheid en haat weigert Hans Schnier dan ook geld en hulp aan te nemen van de oude kennissen. Zijn vader komt nog langs en schrikt van de toestand waarin hij zijn zoon aantreft. Hij biedt zijn zoon hulp aan maar trekt deze aanbieding later weer in omdat zijn zoon teveel vraagt en zijn vader, een directeur van een bruinkoolfabriek, altijd heel zuinig met geld omspringt. Na het bezoek van zijn vader besluit Schnier de minnaar van zijn vader te bellen en haar over te halen om geld bij zijn vader los te maken. Zij kan hem echter ook niet helpen. Vervolgens belt Schnier nog 2 vrouwen, Monica 1 van de vrouwen, had echter al veel voor hem gedaan. Zij had zijn huis helemaal klaargemaakt omdat ze al vermoed had dat hij thuis zou komen. Zij wilde hem dus niet verder helpen. Sabine, een andere vrouw wist nog van niets. Ze voelde erg met hem mee maar omdat zij en haar man zelf in geldnood zaten kon zij hem ook niet helpen. Uiteindelijk krijgt Schnier ook nog zijn broer aan de telefoon maar deze kan hem ook al niet veel verder helpen. Schnier beseft dat er nog maar 2 dingen voor hem opzitten: zelfmoord plegen of gaan bedelen. Hij besluit het laatste te doen. En vertrekt als een gebroken clown geschminkt naar et station in de hoop daar wat geld te krijgen.

Motieven: haat, liefdesverdriet, doodsverlangen, psychische afwijking, trauma, isolement, eenzaamheid, jaloezie, queestenmotief, burgerlijkheid, overspel, armoede, standverschillen, godsdienstmotief, Thema: eenzaamheid ontstaan door pech in de liefde
Moraal: Door verbittering kan een grote haat richting een maatschappijvorm ontstaan. Personages: In dit verhaal speelt slechts 1 personage een belangrijke rol, dit is de clown Hans Schnier -Hans Schnier: Een clown die depressief geworden is door het verlaten van zijn vriendin. Hij heeft een koppig karakter en laat niet met zich spotten. Hij zegt precies waar alles op staat. -Marie: De katholieke ex-vriendin van Hans. Zij heeft hem verlaten en trouwde met een katholieke man. -Freugdenhil, Sommerfield en Krinkel: 3 kennissen van Marie aan wie Schnier een gigantische hekel gekregen heeft vanwege de katholieke achtergrond van de mannen. De mannen zelf hebben echter wel het beste met Schnier voor, maar door zijn verbittering valt het hem niet op. -Herr Derkum: Vader van Marie. Bij hem werkte Hans in zijn puberjaren in de winkel. Hij kon altijd zeer goed met Herr Derkum opschieten. -Leo: de broer van Hans. Hij ging na zijn opleiding theologie studeren om later pastoor te worden. -Moeder van Hans: Een vrouw die in een komunité zit om mensen te helpen. Hans vindt dit echter zeer schijnheilig. Vroeger was zijn moeder groot voorstander van het nationaal-socialisme en hij denkt dat zijn moeder alleen het komunité opgericht heeft om zich hierachter te verschuilen tegen haar verleden. -Vader van Hans: Rijke directeur van een bruinkoolfabriek. In de optiek van Hans is hij is niet zo’n goede vader, hij liet zijn kinderen meestal hun eigen weg gaan en ze moesten zelf uitzoeken hoe ze moesten rondkomen. Perspectief en verteller: Het perspectief ligt bij Hans Schnier, de hoofdpersoon uit het boek. Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-verteller met vision avec. Ruimte: Het verhaal speelt zich af in een kamer in Bonn. Dit is de woonplaats van Hans Schnier. In de herinneringen van Hans speelt het verhaal zich verder ook veel af in hotelkamers. Ook het station is een belangrijke ruimte in het verhaal. De weersomstandigheden zijn ook niet al te best. Dit is symbolisch voor de gemoedstoestand waarin de clown zich bevindt. Hij is erg somber en eenzaam.

Stijl: Hoewel het boek al vrij oud is, worden er geen extreem ouderwetse woorden in gebruikt. Het woordgebruik is echter ook niet supermodern. De woordkeus is ook niet moeilijk. De auteur heeft wel gebruik gemaakt van veel lange ingewikkelde zinnen. Bijvoeglijke naamwoorden worden meestal alleen gebruikt als het echt noodzakelijk is, veel bijvoeglijke naamwoorden heeft de schrijver dus niet gebruikt. De dialogen uit het verleden zijn vooral subjectief beschreven en kunnen daarom niet levendig worden genoemd. De dialogen die zich in het boek ‘heden’ afspelen zijn wel levendig. Je kunt de dialogen daar letterlijk vormen. Dit komt omdat de dialogen over een telefoongesprek verliepen. Daarin spelen de gezichtuitdrukkingen van de personages geen rol waardoor het alleen om het gesprek zelf gaat. De ruimtebeschrijvingen zijn voldoende voor de lezer om zicht voor te stellen hoe een ruimte eruit ziet. Het is echter niet zo dat je letterlijk alle details van zo’n ruimte voor je zou kunnen zien. Maar de sfeer en kleuren van de ruimte kun je goed raden.

Tijd: Het verhaal is absoluut niet chronologisch geschreven. Er wordt continu geswitcht tussen het heden en het verleden. Het heden speelt zich grotendeels af in de kamer van de clown terwijl het verleden op veel verschillende plaatsen afspeelt. Het verleden wordt steeds beschreven via de herinneringen van de clown. Deze komen steeds onverwacht tevoorschijn zodat je als lezer erg in de war kunt raken. Het verhaal heeft dus vooral flashbacks. Flashforwards komen in dit boek niet voor. In het verhaal is er wel veel tijdverdichting. Deze komen voornamelijk in de gedeeltes van het boek uit het verleden voor. Tijdverdichting was kwam maar weinig voor in het ‘heden’. De vertelde tijd was eigenlijk maar 1 dag, in deze ene dag werd het hele verleden van de clown boven tafel gehaald, dit was 28 jaar. Het boek heeft 253 blz. verdeeld over 25 hoofdstukken. De hoofdstukken zijn niet regelmatig over het boek verdeeld, het ene hoofdstuk neemt 30 blz. in beslag terwijl het volgende hoofdstuk maar 3 blz. in beslag neemt. Dit is voor de lezer niet prettig om te lezen. Titelverklaring: Ansichtes eines clowns: ‘Meningen van een clown’ Het hele verhaal wordt vanuit het standpunt van de clown bekeken. Je komt dus zijn meningen te weten.

Opdracht 3: Verwerkingsopdracht: Onderdeel A, opdracht 5
Geachte heer Schnier, Ik heb over uw problemen gelezen en ik ben ontzettend geschrokken van de manier waarop u met uw problemen omgaat. Als ik u was, zou ik het heel anders aanpakken.Ik snap dat u het heel moeilijk heeft vanwege het feit dat uw vriendin u verlaten heeft. Daar zou ik het zelf ook erg moeilijk mee hebben, dat kan ik wel toegeven. De manier waarop u hier mee omgaat zet echter vraagtekens bij mij. Liefde moet toch echt van 2 kanten komen. Uw vriendin zou u vast niet verlaten hebben als ze genoeg van u gehouden had. U kent toch de uitspraak: ‘In oorlog en liefde is alles geoorloofd’ wel? In het geval van uw vriendin zou ze u dus boven haar geloof geplaatst moeten hebben. U geeft nu ook het katholieke geloof de schuld van het vertrek van u vriendin. Ik kan me wel voorstellen dat u iets of iemand de schuld van u verdriet wilt geven maar raad u aan dit toch echt niet te doen. Op zo’n manier maakt u geen vrienden en bovendien wordt het er zo voor uzelf ook niet makkelijker op. Probeert u zich eens over uw eigen principes heen te zetten en bezoek eens een café of bar waar u allemaal gezellige mensen om u heen heeft. Probeer daar dan ook om niet te veel te drinken. Dat heeft u al genoeg gedaan. Mensen die te veel drinken worden vaak ongelukkig en afhankelijk van andere mensen. U wilt toch niet dat u dat overkomt? Uw ‘manager’ heeft u aangeraden een half jaar te rusten voor u uw baantje als Clown weer oppakt. Ik denk dat hij gelijk heeft en dat u zijn raad op moet volgen. Probeer in aankomende half jaar niet te veel aan uw baan als clown te denken maar probeer eens iets anders. Zoek een baantje op het platteland om daar ook nog frisse lucht in te ademen en na te denken over uw toekomst. Probeer contact te maken me andere vrouwen. En probeer vooral om Marie een beetje te vergeten. Natuurlijk moet u uw herinneringen aan haar niet wissen, herinneringen zijn kostbaar en dienen gekoesterd te worden. Probeer niet al te veel dingen te doen die je vroeger samen met Marie deed, probeer juist heel andere activiteiten te ondernemen. Dit zal u zeker helpen om het verleden achter u te laten. Ik hoop dat ik u hiermee weer een beetje op het goede spoor gezet heb en dat u mijn raad opvolgt. Veel succes en sterkte. Vriendelijke groeten van Angelique Jurjaanz

Opdracht 4: Het boek zelf vond ik niet leuk om te lezen maar ik besef wel dat het boek toch wel goed geschreven is. De schrijver schetst heel duidelijk hoe de clown zich voelt en laat je echt met hem meeleven. De auteur heeft met dit boek ook laten zien dat door een (kleine) gebeurtenis de haat jegens een bepaalde maatschappijvorm erg groot kan worden. Het laat zien dat iemand ergens heel verbitterd door kan worden. Toch zou ik het boek niet aanraden aan mensen die gewoon een ‘lekker’ boek willen lezen. De opbouw van het boek is erg ingewikkeld en je raakt als lezer snel in de war. Bovendien is het boek vrij saai en erg langdradig. Het verhaal heeft een open einde zodatje als lezer geen bevredigend gevoel aan het boek overhoudt. De hoofdpersoon was een vrij nukkig persoon en aangezien het verhaal vanuit de ik-figuur geschreven is, wordt je hier als lezer ook niet erg vrolijk van. Als je heel kort en amateuristisch het verhaal samen zou moeten vatten zou je zeggen dat het boek gaat over ‘een depressieve clown met liefdesverdriet en haat jegens een maatschappij’ dit trekt natuurlijk geen lezers aan.

Ik vond het boek vrij moeilijk om te lezen. Ik weet niet zoveel van de maatschappij en al helemaal niet van de maatschappij van zo’n vijftig jaar geleden. Bovendien interesseer ik me niet zo erg voor godsdiensten terwijl het katholieke geloof in dit boek een grote rol speelde, dat maakte het extra moeilijk om het boek goed te begrijpen. Bij het schrijven van het verslag ben ik geen grote moeilijkheden tegengekomen. Ik ben het boek wel een beetje anders gaan waarderen na het maken van het verslag. Ik besefte dat niet de clown een grote rol had in het boek maar vooral ook de maatschappij, in dit geval het katholieke geloof.