De derde persoon door René Appel

‘De derde persoon,’ Geschreven door René Appel
Uitgegeven door Uitgeverij Bert Bakker, 1990
Ik heb de 6e druk gelezen

B. Korte motivatie van mijn keuze Ik had dit boek al eerder gelezen, maar toen ik zag dat ik hem ook voor mijn lijst mocht lezen, heb ik hem nog een keer gelezen. Het leek me wel een leuk boek, iets anders dan wat ik normaal gesproken lees, omdat dit een detective is en dat leek me wel leuk voor de afwisseling.

C. Fictie en werkelijkheid Het verhaal is verzonnen, het is een detective. De dingen die er in staan, zouden op zich wel echt kunnen gebeuren, al vind ik sommige dingen wel wat vergezocht.

Spanning en open plekken Omdat het een detective is, wordt er veel gebruik gemaakt van spanning en open plekken. Zo is er steeds sprake van een inbreker, een drugsverslaafde, maar je snapt in het begin niet goed wat hij nou met het verhaal te maken heeft. Er wordt ook zonder inleiding over hem verteld, net alsof het heel vanzelfsprekend is dat deze persoon in het boek voorkomt. Maar doordat er vanuit meerdere perspectieven verteld wordt, (dan weer vanuit Magda, dan weer vanuit Cees) weet je door bijvoorbeeld Cees wel dingen die Magda nog niet doorheeft. Dat maakt de spanning wel wat minder.

D. Personages. Magda Koopmans
Magda Koopmans is een beetje een onzekere vrouw, met weinig vrienden. Uit het verhaal blijkt dat ze het moeilijk vindt om contacten te leggen. Ze heeft soms de neiging om perfect te gaan leven, zo ging ze naar een bijeenkomst van Vegetarisme en natuurlijke leefwijze’ en had diepe bewondering voor de vrouw die de lezing hield, die zo perfect leefde. Ook is Magda vegetarisch. Anderzijds heeft ze soms de neiging om overal tegen in te gaan, zoals toen ze bij haar ouders logeerde en ineens weigerde om mee te gaan naar de kerk en dan dronken en naakt op de bank gaat liggen. Ik vind Magda ook erg naïef overkomen. Ze vertrouwt mensen makkelijk en in het begin durft ze ook nog niet echt tegen Freek in te gaan. Ze trapt bijvoorbeeld snel in zijn zwakke smoesjes, waarna ze hem weer binnenlaat.

Freek Witteveen
Freek Witteveen is de stalker en de ex-vriend van Magda. Hij is erg opdringerig en vasthoudend, dat moet ook wel als je een stalker bent. Hij praat zichzelf ook allerlei onzin aan, hij verdraait allerlei situaties, als het voor hem maar positief uitkomt. Zo denkt hij dat Magda geen toenadering zoekt omdat ze haar houding niet ineens zo ‘radicaal kan wijzigen,’ want dan zou het zijn alsof: ‘ze het de afgelopen weken niet gemeend had dat ze een eind aan hun verhouding wilde maken, dan was het alsof ze zichzelf van verraad beschuldigde.’ Freek heeft ook allerlei problemen op zijn werk, waarbij hij de situaties ook weer verdraait, zodat zijn collega’s degenen zijn die alles fout doen in plaats van hijzelf. Hij vindt zichzelf ook helemaal geweldig omdat hij zo’n lange tijd voor zijn zieke moeder heeft gezorgd.

Cees Berkelder
Cees is een alleenstaande man van ongeveer begin veertig. Hij komt op het eerste gezicht over als een brave, onschuldige man, maar dat is hij absoluut niet. Hij heeft de moord van Freek op zijn geweten en hij doet er alles aan om Magda in te palmen. Ook maakt hij van zijn functie als bibliothecaris gebruik om boeken te verduisteren. Volgens mij is er geestelijk iets niet goed met hem, dat blijkt wel uit de manier waarop hij Magda ‘misbruikt,’ maar dat komt verder in het boek niet echt naar voren.

Opbouw en structuur Het verhaal begint medias res, je valt direct midden in het verhaal. Het verhaal wordt verteld in de chronologische volgorde, maar er komen wel veel terugblikken in voor.

Tijd Het verhaal zou zich kunnen afspelen in deze tijd, er worden geen dingen genoemd waaraan je kan merken dat het zich in een bepaalde tijd afspeelt. Het speelt zich waarschijnlijk wel een aantal jaar geleden af, want er wordt nog gesproken van de gulden, de euro was er nog niet. De totale tijdsduur is moeilijk vast te stellen, ik denk dat die een paar maanden bedraagt.

Thema, motieven en motto Het boek gaat over een vrouw die gestalkt wordt door haar ex-vriend, en steun vindt bij een andere man, die ook kwade bedoelingen blijkt te hebben. Ik denk niet dat er een bepaalde bedoeling achter het boek zit, het is gewoon een detective, bedoeld om te vermaken. De motieven die in het boek voorkomen: - stalken: Magda wordt gestalkt door Freek en ook Cees valt haar soms lastig. - moord: Freek wordt vermoord - vriendschap: Magda zoekt steun bij verschillende mensen, bijvoorbeeld bij haar collega Elwine en ze dacht ook een vriend te vinden in Cees.

Voorin het boek staat geen motto en uit het verhaal kan je ook geen motto opmaken.

Vertelsituatie / Perspectief In het boek is sprake van een auctoriaal perspectief en de alwetende verteller. Je kijkt als het ware wel door de ogen van de hoofdpersoon, maar er is geen sprake van een ‘ikpersoon.’ De hoofdpersonen worden wel aangeduid met ‘hij’ en ‘zij’, maar je komt wel hun gedachten te weten. Er wordt steeds gewisseld tussen de personages. Zo wordt er het ene hoofdstuk verteld over Cees, dan weer over Magda en dan weer vanuit Freek. Ook komt er steeds een onbekende in beeld, de inbreker en drugsverslaafde. Hier slaat de titel ook op: ‘de derde persoon.’ ‘De derde persoon’ slaat op de persoon die Miltenburg zoekt, om de moord op Freek te kunnen oplossen.

Ruimte Het verhaal speelt zich voornamelijk af in de woonplaats van Magda (wordt verder niet genoemd) en ook een keer in Meppel, waar de ouders van Magda wonen. Er wordt niet echt gebruik gemaakt van ruimte om stemmingen te versterken.

Stijl De schrijver maakt niet echt gebruik van stijlmiddelen, zoals hyperbolen en woordspelingen. Hij houdt het taalgebruik over het algemeen eenvoudig en het is makkelijk te begrijpen.

D. Grondige beschrijving van mijn leeservaringen Ik vond het een leuk boek om te lezen. Ik houd normaal gesproken niet van detectives, omdat het vaak te ingewikkeld en te ver gezocht is en het gaat snel vervelen, maar bij dit boek had ik daar geen last van. Wel vond ik sommige dingen wel onduidelijk, zo snapte ik in het begin niet wat die ‘derde persoon,’ die inbreker dus, er mee te maken had, maar aan het eind wordt dat wel duidelijk. Ik snap alleen nog steeds niet wat Cees voor belang bij de moord op Freek had en waarom hij Magda zo wanhopig graag bij hem wilde houden. Maar ik denk dat hij gewoon geestelijk niet helemaal klopt. De manier van schrijven van de auteur vond ik goed kloppen bij het boek. Hij gebruikte geen heel lange of ingewikkelde zinnen, want dat zou het boek alleen maar ingewikkelder maken. Ik denk dat je bij een detective het taalgebruik ook behoorlijk simpel moet houden, anders wordt het nog onnodig ingewikkeld gemaakt. Ik zou anderen aanraden dit boek ook te lezen, als je tenminste van detectives houdt. Het is niet te moeilijk en leuk om te lezen.

E. Verwerkingsopdracht 01/04 ‘Een krantenbericht maken van het verhaal,’ Gisteren is eindelijk de man opgepakt die hoogstwaarschijnlijk schuldig is aan de aanslag op apotheker van der Veer. Niet alleen is deze man schuldig aan deze aanslag en diefstal , ook heeft hij waarschijnlijk twee moorden op zijn geweten, namelijk de moord op C. Berkelder en F. Witteveen. Hiernaast heeft hij ook meerdere diefstallen op zijn naam staan. Hij stal vooral geld om drugs van te kunnen kopen, en hij markeerde zijn inbraken door het woord ‘bedankt,’ overal waar hij had ingebroken achter te laten. Hierdoor was het voor de politie makkelijk te achterhalen met welke diefstallen hij te maken had. De verdachte heeft de aanslag op van der Veer inmiddels bekend, hij zegt echter met de moorden niks te maken te hebben. De politie heeft inmiddels een onderzoek gestart en kan er verder nog niks over zeggen, totdat de juiste dader met zekerheid is aangewezen.

F. Evaluatie

Mijn oordeel over het boek: Ik vond het een heel leuk boek om te lezen. Ik houd normaal gesproken niet van detectives, maar dit boek verveelde me niet. Alles in het boek wordt uitgebreid beschreven en het is niet te ingewikkeld. Je raakt echt bij het verhaal betrokken. Het is fijn lezen doordat je ook ziet hoe de andere personages denken. Daardoor begrijp je het beter. Het boek ziet er een beetje saai uit, maar dat was het helemaal niet!

Mijn oordeel over het uitvoeren van de verwerkingsopdracht: De verwerkingsopdracht was niet echt makkelijk, maar ook niet echt moeilijk. Ik kon niet van het hele verhaal een krantenbericht maken, want het is nogal persoonlijk als er in de krant komt te staan dat je gestalkt wordt en door wie. Dus leek het me logischer om de eigenlijke kern van het verhaal samen te vatten. Want ‘de derde persoon,’ wordt uiteindelijk verdacht van de moorden op Berkelder en Witteveen, en dat is dus eigenlijk wel de kern. Ik vond het niet echt moeilijk om daarover te schrijven.

G. Korte samenvatting van de inhoud: Elke dag als Magda Koopmans uit het raam kijkt, staat hij er weer: Freek Witteveen. Magda heeft een tijdje een relatie met hem gehad, maar heeft het uitgemaakt. Freek kan dit niet accepteren en hij doet alles om haar terug te kijken. Hij stalkt haar en Magda kan er niet vanaf komen. Ze durft zelfs bijna de deur niet meer uit. Op een dag moet ze naar een bijeenkomst, maar Freek staat weer voor de deur. Ze belt iemand anders die ze vaag kent en die ook naar die bijeenkomst gaat: Cees Berkelder. Cees haalt haar op en brengt haar weer thuis, dan staat Freek nog steeds voor de deur. Freek wordt woedend op Cees en zegt dat Magda en hij voor elkaar bestemd zijn en dat hij van haar af moet blijven. Cees vertrouwt het niet en belt Magda de volgende dag op om te vragen hoe het met haar gaat. Magda en Cees raken bevriend en krijgen later, een beetje tegen de zin van Magda, een relatie, maar Magda kan niet goed nee zeggen. Omdat het gedoe met Freek Magda op een gegeven moment te veel wordt, zoekt ze hulp bij Cees. Ze nodigt de beide mannen bij haar thuis uit en laat ze alleen, in de hoop dat Cees ervoor kan zorgen dat Freek haar met rust laat. Als ze terugkomt is Freek weg, Cees zegt dat hij ervoor heeft gezorgd dat Freek voorgoed weg is. De volgende dag hoort ze van de buurvrouw dat Freek vermoord is. Hiermee begint voor Magda een lange reeks verhoren van de politie. Magda is namelijk verdacht, omdat zij zo’n hekel aan Freek had en hem zelfs wel eens doodgewenst heeft. Toch wordt ze niet opgepakt. Cees vertelt Magda dat ze niets over hem bij de politie mag vertellen en dat ze maar gewoon moet volhouden dat Freek nooit bij haar thuis is geweest op die avond dat hij vermoord werd. Magda doet braaf wat Cees haar vraagt en houdt haar mond tegen de politie. Op dat moment heeft ze zelf ook nog niet door dat Cees Freek vermoord heeft, maar als dat tot haar door begint te dringen weet ze helemaal niet meer wat ze moet doen. Ze is nu wel van Freek af, maar Cees terroriseert en chanteert haar nu. Elwine, een vriendin en collega, besluit dat Magda Cees maar eens goed de waarheid moet gaan zeggen en ze gaan samen naar zijn huis. Daar probeert Cees weer aan Magda te komen, maar dan biedt ze wel weerstand en duwt hem hard van haar af. Hij glijdt uit over het kleed en knalt met z’n hoofd tegen de glazen schemerlamp. Ze heeft hem hierdoor vermoord. Elwine moet ’s avonds nog even weg om wat “te regelen”. Een week later wordt er een junk opgepakt voor beide moorden. Daarna pas beseft Magda dat Elwine een hele goede vriendin voor haar is geweest en dat ze altijd voor haar klaar zal staan.

H. Informatie over de auteur René Appel werd geboren in 1945 in Hoogkarspel (West-Friesland), waar zijn vader een schildersbedrijf had. Appel studeerde Nederlands, legde zich toe op de taalkunde en daarin op de verwerving en de didactiek van het Nederlands als tweede taal, waarin hij nu bijzonder hoogleraar is aan de Universiteit van Amsterdam, de stad waar hij ook woont. Na een op eigen initiatief geschreven kritiek over De terroristen van Sjöwall en Wahlöö werd hij in 1976 bij NRC Handelsblad vaste recensent voor misdaadliteratuur, wat hij tien jaar bleef. Appel schrijft psychologische thrillers. In 1987 verscheen zijn eerste boek Handicap. Het droeg nog sporen van de door hem bewonderde Patricia Highsmith en Ruth Rendell. Vervolgens verschenen Spijt en De derde persoon.

In elk boek van René Appel komt een moord voor, ‘de derde persoon’ past bij dit thema. Veel critici situeren Appels boeken op dat terrein waar misdaadliteratuur en \'gewone\' literatuur elkaar overlappen. Volgens Appel is in principe iedereen tot moord in staat: \'Als je mensen maar lang genoeg treitert, als je ze maar ver genoeg in het nauw drijft, wordt de vriendelijkste mens een killer.\' De moordenaar in de boeken van Appel is dan ook iemand uit de nabije omgeving, bijvoorbeeld een buurman of een collega. Zijn boeken worden over het algemeen erg gewaardeerd, hij kreeg de prijs ‘de gouden strop’ voor ‘De derde persoon,’ en ‘Zinloos geweld.’ Nog vijf andere boeken van hem werden genomineerd voor deze prijs. Enkele andere boeken van René Appel: - Handicap: debuut 1987 - Oppassen: 1991 - Van kwaad tot erger: 1996 - Geweten: 1996 - Spanning: 1998 - De Echtbreker: 2000 - Zinloos geweld: 2001 - Noodzakelijk kwaad: 2002