Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2009
• 366 pagina's
• Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

Op de luchthaven van Norwich huurde ik een Ford Focus de enige automaat die ze hadden.

Samenvatting

Personages

Ludwig Unger

Ludwig groeit op in de roman (in de flashbacks). Hij is de zoon van twee bijzondere ouders, en probeert het hele boek lang om zich een houding te geven tegenover eerst zijn moeder, die in de porno-industrie werkt, en later zijn verdwenen vader, die hij gaat zoeken. In het verhaal-Nu is hij 31 jaar oud, en vertelt hij over zijn verleden aan een vrouw in een hotelbar. Blijkbaar speelt het verleden nog erg bij hem.

Marthe Unger

De moeder van Ludwig. Ze heeft een lucratieve carrière in de pornowereld gehad als jonge vrouw, nadat ze naar Amerika vertrokken was met een Amerikaans vriendje. Toen ze Ludwigs vader tegenkwam is ze uit de industrie gestapt, maar nadat die haar verlaten had heeft ze een comeback gemaakt. Ludwig heeft kritiek op haar vak, maar dat kan ze niet goed hebben. Ze kijkt sowieso niet erg naar hem om, zeker niet meer nadat ze hun huis op de klif in Engeland hebben verlaten, en zij weer naar Amerika vertrekt. Ze krijgt borstkanker, maar laat dit alleen op alternatieve manier behandelen, en sterft.

Bodo Schultz

Bodo is de vader van Ludwig, en een bizarre levende beeldhouwer. Hij is er vandoor gegaan toen Ludwig nog klein was, naar eigen zeggen omdat Marthe met zoveel mannen in bed lag. Hij doet er weinig aan om contact te onderhouden met zijn zoon, maar stuurt hem wel een kaart als Ludwig 15 is, waarop staat dat hij van zijn vader moet houden. Als Ludwig echter later veel moeite doet om hem op te sporen in Panama, beledigt hij zijn zoon, en laat niks van liefde blijken.

Quotes

"Het beslissende verhaal, dat waarin Selwyn een rol speelde, vond in de late winter plaats. Het mistte al dagen. Als ik 's morgens buiten kwam om naar school te gaan, kroop de natte, grijze damp mijn kleren binnen, en uiteindelijk ook mijn hoofd." Bladzijde 127

"Maandag kan ik mijn geld halen. Mijn eerste zelfverdiende dollars. - Op naar de top, zei ze. - Het ging best goed. Ik hoorde dat Tom Cruise er was. - Was je alleen? - Tom Cruise was er ook, zeg ik net. - Was Sarah bij je? Ik schudde mijn hoofd." Bladzijde 291

"Ik vertel het verhaal dat ik zojuist heb gehoord. We kijken uit over de mythische zee, de grens tussen water en lucht is opgeheven, witte zeilen drijven in de hemel, zonen die het beest verslagen hebben en nu huiswaarts keren." Bladzijde 353

Thematiek

Ouder-kindrelatie

Met zowel zijn vader als zijn moeder heeft Ludwig een vreemde relatie. Voor zijn moeder koestert hij Oedipale trekjes, terwijl hij haar loopbaan in de porno-industrie afkeurt. Zelf lijkt ze niet zo veel bezig te zijn met haar zoon, die ze op jonge leeftijd al bij zijn oom en tante dumpt, en na zijn achttiende aan zijn lot over laat, wanneer zij naar Amerika vliegt. Ze stelt het niet eens op prijs als hij langs komt. Wanneer zijn moeder ziek wordt, zorgt Ludwig echter erg goed voor haar. Ook Ludwigs vader, de kunstenaar Bodo, is een vreemde snuiter. Hij heeft hem en zijn moeder verlaten toen Ludwig nog jong was, en stuurt hem als hij 15 is een kaart met daarop dat hij "van hem moet gaan houden", maar als Ludwig hem later gaat zoeken (Vatersuchmotif) doet hij heel afstandelijk en koel, beledigt zijn zoon, en zorgt ervoor dat die flink gedesillusioneerd raakt.

Motieven

Seksualiteit

Ludwigs moeder, Marthe, werkt in de porno-industrie, eerst als jonge vrouw, en later maakt ze een comeback. Zelf heeft Ludwig een korte maar heftige seksuele relatie met het meisje Sarah.

Coming of age

Ludwig wordt in het boek volwassen, gaat als hij 18 is bij een vriend wonen, en reist daarna zelfstandig de wereld over, op zoek naar zijn vader, zijn moeder of Sarah.

Ernstige ziekte

Marthe krijgt borstkanker, maar laat zich daarvoor op alternatieve wijze behandelen. Uiteindelijk sterft ze aan de ziekte.

Vatersuchmotief

Ludwig gaat op een gegeven moment op zoek naar zijn verdwenen vader, die hem en zijn moeder jaren geleden verlaten heeft. Hij vindt hem, maar het wordt een desillusie.

Motto

Het motto dat erg toepasselijk is op de inhoud van deze roman is afkomstig uit het werk van Plato (“Symposium”):

Wie is zijn vader, vroeg ik, wie zijn moeder?

In een roman die gaat over een zoon die op zoek is naar zijn moeder en zijn vader hoeft dit motto verder geen verklaring.

Ook met het motto steekt Wieringa zelf de draak. In een interview met Arjan Peter in De Volkskrant van vrijdag 15 mei zegt hij daarover: Een geintje moet kunnen. Net zoals het motto, ‘Wie is zijn vader, vroeg ik, wie zijn moeder?’, dat niet van Jörgen Raymann is maar van een andere komiek. Wieringa: ‘In het Symposium van Plato vraagt Socrates dat aan een of andere bergheks. Zo’n lullig, nogal betekenisloos zinnetje tot motto verheffen en daar dan onder zetten: Plato, Symposium, ja dat deed mij goed.’

Trivia

Naar eigen zeggen werkte Wieringa onder meer als aanstekerverkoper op de markt en als lokettist bij de spoorwegen.

In de muziekgroep 'Donskoy' experimenteerde Wieringa met de combinatie van poëzie en muziek. In het voorjaar van 1998 verscheen de cd 'Beatnik glorie'.

In 2010 schreef Wieringa het dictee voor het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Titelverklaring

In het boek wordt de titel van roman letterlijk verklaard. ’Ze noemde me Caesarion’. Kleine Caesar. Mijn koosnaampje. Caesarion was de zoon van Cleopatra en Julius Caesar. Hij en ik waren in Alexandrië ter wereld gekomen. In zijn geval haastten de priesters zich te verklaren dat hij geboren was uit de verbintenis tussen Cleopatra en de god Amon-Re, die als Julius Caesar op aarde was geïncarneerd. Wist mijn moeder niet dat Ceasarion de spotnaam was die het volk aan Ptolemeus Caesar gaf. “Ceasartje.” (blz. 48)

Structuur & perspectief

Structuur
De roman wordt onderverdeeld in drie grote delen die op hun beurt weer worden verdeeld in veel korte hoofdstukken. 
- Erosie (blz. 9-36)
- The greatist comeback in the history of porn (blz. 139-327)
- Mediohombre (blz. 331-366)
Eigenlijk is de roman een vertelling over het verleden van de hoofdfiguur. In deel 1 komt de dertiger Ludwig Unger aan in het Engelse kustplaatsje Alburgh. Hij heeft tot 12 jaar geleden daar gewoond, maar de kust was aan erosie onderhevig, waardoor hun huis in zee was verdwenen. Een van die mensen uit het verleden (Warren Feldman) is overleden. Daarvoor maakt Ludwig de reis naar het dorp om de begrafenis bij te wonen. Daar ontmoet hij een vrouw (de makelaar Linny Wallace) tegen wie hij zijn avonturen met betrekking tot de zoektocht naar zijn moeder en vader vertelt. Hij doet daar twee nachten over en dan zijn we beland bij het een na laatste hoofdstuk van deel 3. We keren dan terug in het verhaal-nu. In het allerlaatste hoofdstuk bezoekt Ludwig de begrafenis en haalt dan nog een symbolische handeling met de as van zijn moeder uit, waardoor de rekening met het verleden is vereffend.

Gebruikt perspectief 
Ludwig Unger is de 31-jarige zoon van Marthe Unger (een ex-pornoster) en de bizar levende beeldhouwer Bodo Schultz. Hij is de verteller van zijn levensverhaal tot nu toe. Hij doet dat in de ikvorm afwisselend in de o.t.t. en in de o.v.t. Omdat er geen andere vertellers zijn, blijf je als lezer beperkt tot het perspectief van Ludwig. Je weet niet of hij de waarheid vertelt. Er is dus sprake van een onbetrouwbaar perspectief.

Decor

De tijd van het verhaal 
De verteller doet nauwelijks mededelingen over de tijd waarin het verhaal speelt. In het verhaal-Nu wordt de begrafenis van Warren op maandag 2 maart aangekondigd. Toevallig is dit in 2009 het geval. Maar ook in 2003. Andere verwijzingen naar data en jaartallen zijn in het werk niet te vinden. Het lijkt erop alsof Wieringa dit spel met opzet speelt.
Uit tekstgegevens kun je wel opmaken dat het verhaal-Nu in de 21e eeuw speelt. De positie van het opzoeken van gegevens op het internet/ het bezitten van een mobieltje kunnen daarin als bewijs gelden.

De plaats van handeling 
Ludwig is geboren in Alexandrië (Egypte) waar hij met zijn ouders woonde, totdat zijn vader de benen nam. Daarna woonde hij nog een tijdje in Groningen bij zijn oom en tante alvorens ze naar Alburgh in Engeland vertrokken. Wanneer het huis in zee dondert, gaat zijn moeder naar de Verenigde Staten om haar pornocarrière voort te zetten. Ludwig reist haar achterna en hij achtervolgt haar ook naar Europa (Oostenrijk en Praag) Als ze kanker krijgt, gaat hij met haar terug naar Nederland. Wanneer ze gestorven is, gaat hij zijn vader Bodo opzoeken in Panama, waar hij een berg aan het slopen is. Tenslotte keert Ludwig in het verhaal-Nu terug in het Engelse Alburgh waar hij de begrafenis van Warren bijwoont. Je zou dus kunnen stellen dat Ludwig een aardige avonturier is.

Maar in het interview met Trouw wordt naar aanleiding van de betrouwbaarheid van de geografische gegevens opgemerkt: “Wieringa speelt in Caesarion een wervelend spel met schijn en wezen. Wie Kings Ness op Google Earth probeert te vinden, kan lang zoeken. Bestaat niet. Alburgh, de aangrenzende plaats, ligt zelfs niet aan zee. Laat staan op de rand van een klif. Wieringa buldert van het lachen. „Vind je het erg? Ik moet de omstandigheden een beetje naar mijn hand zetten. Ik vind dat je romans niet moet kunnen nalopen. Zoals bij A.F.Th van der Heijden: een roman als stadsplattegrond. Alles moet dan kloppen. Néé, dat benauwt me.”

Stijl

De stijl van Wieringa is raak: de woorden zijn niet al te moeilijk , maar er zijn vele zinnen die even tot nadenken stemmen. De beeldspraak is veelvuldig aanwezig, bovendien humoristisch, ironisch en gevat. 

Slotzin

Ik ben alleen. En alles begon.

Beoordeling

Elke schrijver zou bang zijn om na het schrijven van een regelrechte bestseller (meer dan 300.000 exemplaren verkocht) een nieuwe roman te laten verschijnen. Het is bijna niet mogelijk om zo’n frisse en vernieuwende roman als Joe Speedboot te verbeteren. Niettemin is Wieringa begonnen aan die Titanenarbeid en hij is er m.i. inderdaad niet in geslaagd om Joe Speedboot te evenaren, laat staan te verbeteren. Niet dat “Caesarion” geen mooie roman is, maar Ludwig Unger haalt de schaduw van Joe Speedboot en Fransje Hermsen niet. Daarvoor blijft de hoofdfiguur toch te weinig boeien. Hij vertelt over de klassieke Oedipusverhouding (de relatie tot zijn moeder en vader) en daarin doet de gecompliceerde versie van de moeder als porno-actrice niet veel meer met de gevoelens van de lezer. Misschien door het gekozen perspectief van de zich slachtoffer voelende zoon. Het heeft me dan ook heel wat meer moeite gekost om de roman uit te lezen dan destijds het geval was bij Joe Speedboot. 

“Caesarion” is zeker geen slechte roman: hij is klassiek gecomponeerd volgens de structuur van een vertelling van de protagonist aan een verder onbelangrijk verhaalpersonage. Daarbij moet de lezer wel de begrippen fictie en realiteit in aanmerking nemen, want wie vertelt in het werkelijke leven zo gedetailleerd aan een verder niet zo bekende persoon zijn levensverhaal gedurende een nacht of twee? Maar het is dan ook fictie. Hoewel ook de verteller op blz. 92 na zijn eerste nacht verhalen vertellen aan Linny met schaamtegevoelens opmerkt: “Ik schaam me. Ik heb haar overspoeld met mijn geschiedenis, een gek die je aanklampt op straat en met je meeloopt terwijl hij zijn afzichtelijke levensgeschiedenis vertelt. Tenslotte vraagt hij om een kroket. Wellicht steekt deelt hij hier onder de lakens een speldenprik uit aan de lezers.

Wat me in deze roman ook steeds meer begon te irriteren, was het voortdurende gebruik van metaforen, waarbij het net lijkt of Wieringa er zijn zinnen op heeft gezet om zo literair mogelijk over te komen op zijn lezers. Er zijn vrij veel voorbeelden aan te halen waarbij ik de beeldspraak niet geslaagd of overdreven vind overkomen.
Enkele voorbeelden daarvan zijn : 
- (blz. 19) Over de relatie tussen twee vrouwen van dezelfde man Warren: Ze hadden messen geslepen, bijlen gewet en brieven aan het districtsbestuur geschreven waar de splinters van zijn gestolde woede uit vielen bij het openvouwen 

- (blz.25) De strandhuisjes op de parkeerplaats bij de pier ademden dof wachten.

- (blz. 29) Ik nam het bleke, gevoelige gezicht in me op, het portret van een Catalaanse vorstin. Ze liet de vloeistof in haar glas schommelen als een grondzee. (??)

- (blz. 225) Op enige afstand liet ik de optocht aan me voorbijtrekken, en huiverde door het droeve geluid dat een indiaan voortbracht op een helmschelp - een walvisjong dat zijn moeder verloor. 

- (blz. 225) Ik liep terug naar Hooters en liet m in de profane omgeving een hamburger bezorgen door een meisje dat borsten voor zich uitduwde als ijsbergen. (Ik heb nog nooit iemand ijsbergen zien voortduwen)

- (blz. 246) De Maria-Therisiabar naast het restaurant was een schemerige ruimte, bordeelachtig door het rode pluche en de zware gordijnen, het stoffen behang. De barman stond in een schelp van licht glazen te poleren. 

- (blz. 254) Ze weet zeker dat het hotel daar veel beter is. Hier zijn de bedden net zo hard als de gezichten van de schoonmaaksters.

Wieringa is een intelligente, bereisde en belezen schrijver. Zijn thema in deze roman is klassiek en dat verklaart en rechtvaardigt zijn vele verwijzingen naar de Klassieke Oudheid. Ook verwante uitspraken en impliciete verwijzingen naar de Bijbel komen herhaaldelijk voor. Die competentie van de schrijver verwacht ook intelligente en belezen lezers. 

Maar het lijkt er ook soms op alsof hij met opzet hoogdravende woorden in zijn zinnen opneemt; enkele voorbeeldjes van “mooischrijverij.”

- In Trianon bootsen airco’s Noord-Europese koelte na, uit verscholen luidsprekers druipen de gesuikerde stalactieten van Montovani. (blz. 49)

- Buiten schuift het Alexandrijnse leven voorbij, heel die armzalige massamaatschappij, die mierenhoop van zenuwslopend gefriemel zonder enige samenhang. Zwak dringen in de salon de geluiden van buiten door, het gezoem van myriaden aasvliegen op het kadaver van de stad. (blz. 51)

- Opnieuw dwaalde ik door de eclectische architectuurtuin, bevolkt met jonge mensen uit alle delen van de wereld, als de kleurprenten in tijdschriftjes van evangelische christenen, waar leeuwen en lammeren samen aan de voet van een Aziatisch meisje liggen, dat verrukt opkijkt naar een volmaakt symmetrisch blanke jongeman met blauwe ogen: het evangelisch arcadië. (blz. 197)

- Hoewel mijn emotionele huishouding wordt geregeerd door een vrouw met donkere krullen die niet terugbelt, staan mijn zintuigen wijd open voor de droeve schoonheid van Hotel Europe. (blz. 256)

Ook Arjen Peters noemt enkele van die hoogdravend klinkende zinnen in zijn interview in De Volkskrant. 

- Ik vluchtte de zomer in. Veldleeuweriken stegen op naar hoge luchtlagen en zongen in religieuze extase.’ Wieringa: ‘Heb jij wel eens een veldleeuwerik gehoord dan? Dat is een manie, een bipolaire stoornis die de veldleeuwerik aankleeft. Krankzinnig. Nee hoor, dit is een zuinige, terughoudende beschrijving.’ 

Deze dan: ‘We kijken uit over de mythische zee, de grens tussen water en lucht is opgeheven, witte zeilen drijven in de hemel, zonen die het beest verslagen hebben en nu huiswaarts keren.’ 

Het is niet fair alleen voorbeelden te noemen van minder goed geslaagde zinnen. Het boek staat vol met fraaie passages. Zeker wanneer Wieringa zijn pen in cynisme heeft gedrenkt. Als tegenhanger van de m.i. minder goed geslaagde zinnen dan een willekeurig gekozen voorbeeld van een fraaie - enigszins cynische- beschrijving. Ludwig bezoekt het peperdure hotel van zijn moeder in Los Angelos. De gasten kon het weinig schelen. De gebronsde sletjes op gouden schoentjes, de luidruchtige mannen van middelbare leeftijd met zware borstkas en dunnen benen, de oudere echtparen met afnemende lichaamsfuncties maar een portefeuille vol risicoarme beleggingen; de prijs van de dingen was een abstractie op de afrekening van de creditcardmaatschappij. (blz. 141)

O.a. door de stijl is “Caesarion” over het algemeen genomen een geslaagde roman te noemen, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de inhoud van het verhaal zeker niet het gelijke niveau van zijn illustere voorganger haalt. Nu was dat m.i. ook een onmogelijke opdracht en je kunt van een jonge schrijver niet verwachten dat hij nog langer wacht dan een jaar of vier met het laten verschijnen van een nieuwe roman. De kassa moet immers blijven rinkelen.

Het is natuurlijk een boek dat zijn plaats verdient op de literatuurlijst van de middelbare school. Met zijn 366 bladzijden is het bovendien een lijvig te verteren werk dat o.a. vanwege de niet geringe literaire kwaliteiten toch 3 punten op de literatuurlijst van Scholieren.com verdient. Maar de amusementswaarde voor de lezers van deze doelgroep zal die van Joe Speedboot niet kunnen evenaren (m.i. een ruime voldoende, waar Joe cum laude slaagde).

Recensies

"Het sterkste gevoel dat je uit ’Caesarion’ bij blijft is de sensatie van extatische eenzaamheid die de hoofdpersoon van tijd tot tijd overvalt, in zekere zin is hij bezig zijn omgeving te reinigen van onzuivere elementen, van alles wat hem dwarszit." http://www.trouw.nl/tr/nl...ofte.dhtml

"Caesarion is een roman met sterke en zwakkere kanten, op het oog veel meer de vrucht van een talentvolle en hardwerkende schrijver dan het schijnbaar door de goden aangeraakte Joe Speedboot. " http://nrcboeken.vorige.n...rschrijver

"Rare beeldspraak, überhaupt raar taalgebruik, gedoe met familie, lekker veel gereis, vage kunst, pianomuziek, spirituele gedachten en ziekte en dood alom." http://www.parool.nl/paro...rion.dhtml

Bronnen

Website van de schrijver

http://www.tommywieringa....l/web/show