Feitelijke gegevens

• 7e druk, 2000
• 320 pagina's
• Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar

Flaptekst

Eerste zin

Mijn vorige leven eindigde in Bretteville-sur-Laize, in het paradijs van mijn ouders.

Samenvatting

Personages

Berry Kooijman

Berry Kooijman, alias Dirty Berry (zo noemt hij zichzelf), alias Diablo of Yoko (zo noemt Thera hem), alias het monster uit het villastraatje of de Coma-man (zo word hij in de kranten en in de gevangenis genoemd) is achttien jaar oud en woont met zijn oudere broer Rein, die biologie studeert, en zijn moeder. Zijn vader is zes jaar geleden op 41-jarige leeftijd overleden aan een hartinfarct(, was cameraman bij de NOB en sprak tekenfilms in). Ber vindt zichzelf niet gespierd en hij heeft blond piekhaar dat nooit goed wil zitten. Berry liegt, bijvoorbeeld tegen zijn vrienden over zijn vader, maar vooral tegen zijn moeder. Zijn moeder vertelt graag hoe Berry haar vroeger wilde beschermen en hoewel ze bij de reclassering werkt en gewend is om met leugenaars om te gaan, heeft ze niet door dat Berry al een half jaar niet meer naar school gaat, niet geslaagd is, zich niet heeft ingeschreven voor een universiteit en geld en pillen van haar steelt. (Hij liegt tegen haar ook over Thera en over haar auto die hij geleend had en die zijn vrienden helemaal afbreken.) Hij voelt zich vervelend over het liegen maar hij lijkt ook een voorkeur te hebben voor een mooiere versie van de werkelijkheid: hij denkt als enige van het gezin een eland in het Sloterpark te zien en zag een heel andere vader dan zijn broer Rein. Hij idealiseert het verleden (fotografeert ook liever de lucht en de wolken dan de wereld voor hem) en denkt bijvoorbeeld dat hij een betere relatie had met zijn vader dan Rein en dat zijn vader en hij samen het verslepen van hun aangevreten, dode pony verwerkt hebben. Hij wilde dat zijn vader trots op hem was, bijvoorbeeld op zijn tennisspel, en hield van dezelfde muziek als hij. (Rein kon samen met zijn vader beter Donald Duck nadoen dan Ber.) Rein wist echter dat zijn vader een alcoholist was, een verhouding had en dat hij ten tijde van het verslepen helemaal niet verdrietig was over die pony maar over het feit dat hij Ber over die verhouding moest vertellen. Ber en zijn broer hebben een goede relatie en maken veel grapjes, maar als Rein dit aan hem vertelt, wordt hij boos en vechten ze. Ber heeft moeite met het verwerken van zijn verlies: eerst van zijn pony, later van zijn vader en nu van Thera.

Thera Bouman

Thera Bouman, vernoemd naar een Grieks eiland waar ze verwekt is, is negentien jaar maar zonder make-up ziet ze eruit als zeventien en met make-up, die ze vaak draagt, ziet ze eruit als in de twintig. Ze heeft blond haar, blauwe ogen en een getinte huid. Ze danst bijna naakt in een bar voor het geld en heeft daarvoor een half jaar in een videotheek gewerkt, waardoor ze veel verstand van films heeft, in het bijzonder van het misdaadgenre. In die videotheek heeft ze een veertien jaar oudere fotograaf ontmoet, Ben, met wie ze een tijdje een relatie gehad heeft. Deze man heeft naaktfoto’s van haar gemaakt voor de Penthouse. Ze huurt een zolderkamer in Amsterdam Oud-Zuid, haar moeder woont in het welgestelde Haarlem en haar vader woont met een zangeres op Malta. Thera’s adagium is: ‘Wat goed is, mag niet te lang duren.’

Quotes

"Ik draaide me om. Een zwarte, gloednieuwe Saab cabrio stond grommend voor me. Het probleem met die auto’s is niet zozeer van technische als wel van sociologische aard. Doordat er zowel tandartsen als onderwereldfiguren in rijden, weet je nooit zeker of je een beuk moet uitdelen of ontwijken. Maar die twee gelokte kutkrabbers die ik achter de voorruit zag kleven leken me geen neosoulpooiers, eerder van die gasten uit Amstelveen die hun vaders wagen hadden geleend en er regelrecht mee van de golfbaan naar de hoeren waren gereden om daar een paar miljoen rondjes te rijden." Bladzijde 10

"Als de film begint ligt Alain Delon met zijn kleren aan op bed. […] Hij rookt een sigaret. Hij staat op. Hij trekt zijn beige regenjas aan, zet zijn hoed op en dan pakt hij een stapel bankbiljetten waarmee hij langs de tralies van een kooi strijkt. Het ziet er allemaal heel geheimzinnig en gevoelig uit: de kanarie, de tralies en die beweging met de bankbiljetten. Er gaat een zoete pijn vanuit, een verleidelijke eenzaamheid, een eenzaamheid die je angst ervoor overwint zonder dat je precies weet waarom. […] Dan doet Delon de bankbiljetten in zijn binnenzak en verlaat hij zijn kamer, zijn eigen kooi – het beest is los, het verhaal kan beginnen. […] ‘Zoals Delon op pad gaat, zo zou je iedere dag van je leven op pad moeten gaan.’" Bladzijde 204

Thematiek

List, leugens en bedrog

Het thema is leven als in een film en dus het spelen van verschillende rollen. De mooiste regel die Berry kent, komt uit een liedje van een cd van zijn vader: ‘I wish my life was a non-stop Hollywood movie show’ (The Kinks). Volgens Thera speelt iedereen zichzelf. Mensen zijn niets anders dan rolzappers: ze spelen steeds andere rollen en hoe meer rollen ze spelen, des te meer ze invullen van de waarheid. Je moet dan ook alleen spijt hebben van de films waarin je niet hebt gespeeld. Als je dit spelen van rollen negatief benadert, kun je het als bedrog zien. In het gezin speelt Berry de rol van de hardwerkende gymnasiast, terwijl hij in werkelijkheid criminelen vrienden heeft en samen met Thera een misdaad pleegt. Voor zijn criminele vrienden speelt hij de stoere jongen (Dirty Berry) en verzwijgt hij dat hij in een villawijk woont en met Thera omgaat. Bij Thera kiest Berry er bewust voor druk, onverschillig en vol verhalen (in plaats van stil en een tikje mysterieus) te zijn. Thera is voor haar moeder de minzame, net niet te wilde dochter die in de grote stad woont. In het echt is ze veel wereldwijzer, een nachtclubdanseres en staan er naaktfoto’s van haar in tijdschriften. Tegenover Berry doet ze alsof ze wil reizen maar uiteindelijk wil ze toch een rustig en prettig leven. Ook Bers vader heeft een rol gespeeld: tegenover Ber speelde hij de liefdevolle, trotse vader terwijl hij in werkelijkheid het gezin wilde verlaten. Symbool voor dit bedrog is de scene met het laten inslapen van de pony, het aanvreten door de kraaien en het verslepen ervan. Voor Ber was dit eerst een herinnering aan iets wat hij samen met zijn vader gedaan en verwerkt had. Later blijkt dat zijn vader toen alleen verdrietig was om zichzelf, om wat hij Ber moest vertellen. Ber voelt zich dan verraden.

Motieven

Hoorntjes

De hoorntjes zijn een (leid)motief: ze zorgen voor de ontmoeting tussen Ber en Thera en Thera heeft ze op als ze het geld telt. Bovendien noemt Thera Ber ‘Diablo’, dat waarschijnlijk is afgeleid van ‘diable’ en ‘duivel’ betekent.

Horoscoop

Ook het lezen van je horoscoop komt veel terug. Thera en Ber doen dit allebei en Ber zegt dat ze lezen als ‘ernstig bedoelde films waarom het publiek zich krom lacht’.

Afzetten

Daarnaast is het afzetten tegen de gevestigde orde een motief: Bers criminele vrienden doen dat sowieso en Ber doet dat door met hen om te gaan. Symbool voor de gevestigde orde zijn zijn docent Nederlands (‘het is mooi, het is belangrijk, het is goed voor je’), buurtwerker Freek Feek, psychiater Meesters en zijn moeder.

Opdracht

voor Tatjana & Allard

Trivia

Katja Schuurman, die Thera speelde in de verfilming van het boek, poseerde als Thera in de Playboy (2002).

Titelverklaring

Letterlijk slaat de titel op de oesters die Ber en Thera tijdens hun eerste date eten bij de Chinees Nam Kee aan de Zeedijk. Oesters eten heeft een erotische bijbetekenis en het samen oesters eten symboliseert de liefde tussen Ber en Thera. Ber vindt ze eigenlijk niet lekker maar voor Thera doet hij alsof: hier begint zijn rollenspel – zoals in een film – dus al. Voordat Ber de steen gooit, als hij weet dat alles met Thera voorbij is, eet hij ook oesters bij Nam Kee.

Op pagina 116 vertelt Ber dat hij heeft ontdekt dat oesters tijdens hun leven verschillende malen van geslacht veranderen. Je weet bij oesters dus nooit precies wie je voor je hebt: een man of een vrouw. Dat geldt ook voor de personages in dit boek: zij spelen een rol en je weet dus niet wie je voor je hebt. Bers vader speelde de liefdevolle vader maar bleek bij zijn gezin weg te willen. Ber speelt voor Thera een gezellig kletsende jongen die van oesters houdt. Thera lijkt lang niets te faken maar wil uiteindelijk helemaal niet op reis maar een rustig en zorgeloos leventje.

Later wordt ook nog gezegd dat ‘de waarheid openbrak, als een oester van Nam Kee’.

Structuur & perspectief

Het verhaal bestaat uit 35 genummerde hoofdstukken. Het verhaal wordt niet-chronologisch verteld. In het heden zit Ber in de cel en vertelt hij hoe hij daar terecht gekomen is. In het verleden ontmoet hij Thera en gooit hij een steen naar de burgemeester.

Het perspectief ligt bij Ber: hij vertelt het verhaal in de ik-persoon. Omdat hij achteraf vertelt staat hij wel als een alwetende verteller boven het verhaal: ‘Ik ben blij dat ik toen nog niet wist wat Rein me pasgeleden hier in de gevangenis vertelde, over onze vader.’ (pagina 270-271) Op deze wijze wordt spanning gecreëerd want als lezer wil je nu weten wat er dan met zijn vader is. Doordat het perspectief bij Ber ligt, weten we ook niets van Thera’s gedachten en gevoelens: verlaat ze hem bijvoorbeeld vanwege zijn obsessieve liefde of omdat hij te min voor haar is?

Decor

Het verhaal speelt zich grotendeels af in Amsterdam. Het Osdorp met zijn schotelantennes waar Bers vrienden wonen, staat tegenover het geïsoleerde villawijkje waar hij zelf woont (Burgemeester Eliasstraat, Slotermeer) en de zolderkamer in het huis in Amsterdam Oud-Zuid waar Thera woont. Osdorp wordt negatief beschreven, niet alleen vanwege de schotelantennes, maar ook vanwege de ‘brommerbrigade’, de vieze en sombere snackbar Fast Eddy en de vervelende buurtwerker Freek Feek. Het is dan ook niet zo gek dat Ber hier de steen gooit. De plekken die symbool staan voor de liefde van Ber en Thera zijn natuurlijk het Chinese restaurant Nam Kee maar ook de suite in het Hilton Hotel. Thera’s moeder woont in het bekakte Haarlem. Ber vlucht naar Bretteville-sur-Leize in Frankrijk, dat symbool staat voor de gelukkige vakanties die hij hier dacht te hebben. Hij eindigt in de gevangenis in Amsterdam die wordt beschreven als de Bijlmer Bajes.

Het verhaal speelt zich af in 1999. Op 14 juni 1999 maakt Ber een foto van de hemel boven Thera. Op 31 juli wil Thera ineens dansen. De vertelde tijd (van het heden) is dus enkele maanden.

In deze tijd werd er veel reclame gemaakt voor de mobieletelefoonabonnementenaanbieder Ben. Ber maakt hier grapjes over omdat de ex van Thera ook Ben heet.

Vlak voor de gooi noemt Ber de dagen ‘hondsdagen’: er gebeurt veel naars in de wereld en het is drukkend warm.

Stijl

Het verhaal is geschreven in een snelle en moderne, soms zelfs grove stijl. Het woord ‘kut’ wordt regelmatig gebruikt. Voorbeelden: ‘kutquiz’, ‘geen moer meer’, ‘kutkrabber’, ‘kankerpromo-autootje’, ‘fucking nigger’. Er is sprake van ironie en sarcasme (zie ook het eerste citaat bij Quotes).

Slotzin

‘Komt wel,’ zei ze. ‘Geloof me, dat komt nog wel.’

Beoordeling

Het boek heb ik voor het eerst gelezen toen het net uit was. Ik herinner me dat ik het toen erg spannend vond: het plot maakte dat ik niet wilde stoppen met lezen en erachter wilde komen wat Ber nu precies gedaan had. Nu ik het voor een tweede keer lees, valt dat plot me wat tegen: de spanningsopbouw staat niet helemaal in verhouding tot dat wat er daadwerkelijk gebeurd is. Het boek is echter niet alleen spannend: het is ook een mooi verhaal over de op- en ondergang van een liefde. Bovendien vermaakt de snelle en soms grove stijl ook. Voor beginnende lezers is het zeker een aanrader.

Recensies

"Toch heeft De Passievrucht destijds op mij heel wat meer indruk gemaakt dan nu De Oesters van Nam Kee, dat mij na alle publiciteit danig is tegengevallen.’ En: ‘Zonder twijfel is het liefdesverhaal het sterkste deel van het boek, al moet ik zeggen dat Van Beijnum hier heel goed naar de verteltrant van Jan Wolkers heeft gekeken." http://www.maxpam.nl/arch...einum.html

"In die roman is het portret van deze jongen volstrekt overtuigend, en ontroerend. Van alle verhalen die in de zichtbare werkelijkheid besloten kunnen liggen, koos de verteller Van Beijnum dit ene. Hij deugt niet, deze Berry, dat is zeker, maar je kunt niet anders dan blindelings zijn partij kiezen." http://www.volkskrant.nl/...t~a574160/

Bronnen

Lezen voor de lijst

http://www.lezenvoordelij...-nam-kee/

Theo Klinkien en Cor Gerritsma – Boek in – Boek uit 2000-2001 (Ellessy, 2002), p. 16-21.

Boek