De 48-jarige moeder van de scholiere Anna (16) is depressief. Haar moeder heeft geen levenslust meer, hoort stemmen en ziet mensen die er niet meer zijn. Zo spreekt en ziet ze weleens haar overleden moeder. Hiernaast heeft zij ook een posttraumatische stressstoornis overgehouden aan haar twee relaties. Anna is het oudste kind in huis en heeft speelt daardoor twee rollen: die van moeder en die van psycholoog.

“De liefde heeft haar somber gemaakt”
“De depressie van mijn moeder begon toen ze net volwassen was geworden,” vertelt Anna. “Ze had een vriend, die alles voor haar betekende. Maar van de ene op de andere dag verloor ze hem. Hij ging namelijk onverwachts verhuizen. Mijn moeder verloor haarzelf in liefdesverdriet. Een korte tijd later verloor ze ook haar eigen moeder.”

Jaren later kreeg Anna’s moeder weer een relatie. Maar net zoals in haar eerste relatie, werd ze mishandeld. “Ze kreeg hierdoor een posttraumatische stressstoornis.” Even zegt Anna niks meer. “De liefde heeft haar somber gemaakt,” zegt ze vervolgens zuchtend. 

Door haar depressie slaapt de moeder van Anna haast de hele dag en staat ze erg negatief in het leven. “Wij hadden het een ongeveer een maand geleden over mijn toekomst. Ik vertelde haar dat ik misschien tandarts wil worden. Omdat ik graag mensen wil helpen. Maar mijn moeder zei dat het onmogelijk is. Dat het niet kan om anderen te helpen, omdat niemand te helpen is. Dat het leven kansloos is. Maar dit denkt ze natuurlijk, omdat ze zelf gebroken is," vertelt Anna. "Ik vind het pijnlijk dat mijn eigen moeder nergens positief over kan zijn. Maar als ze na vaak aandringen niet verandert, dan geef ik het soms op en leg ik me er gewoon bij neer."

Anna en haar moeder hebben überhaupt ‘geen moeder-dochterrelatie’. “Ik heb niet echt een moeder. Zij is meer een vriendin voor me, want ze deelt al haar problemen met mij. Ik ben een soort van uitlaatklep voor haar. En ik denk dat je dat bij een vriendin doet en niet met je dochter.”

“Ik moet er voor iedereen zijn”
“Eigenlijk praat bijna niemand met mijn moeder, behalve ik. Mijn broertjes en zusje zeggen door haar stemmingswisseling haast nooit iets tegen haar. Omdat ze op het ene moment normaal reageert, maar het andere moment juist boos wordt,” zegt Anna. Haar broertjes en zusjes ‘zijn zichzelf sowieso niet meer’. “Uit angst om hun moeder nog verdrietiger te maken uiten ze bijvoorbeeld geen kritiek op de maaltijd, of zeggen ze er niets van als onze moeder weer de hele dag in bed heeft gelegen, waardoor ze geen huishouden heeft gedaan, of hun lievelingsbroek niet heeft gewassen.” Hun ongenoegen uiten zij dan bij hun oudere zus, Anna. “Ze huilen zelfs weleens bij mij”.

Dit alles maakt het erg zwaar voor Anna. “Ik moet er voor iedereen zijn. Voor de ene ben ik een psycholoog en uitlaatklep en voor de anderen een moeder, waardoor ik er niet eens voor mezelf kan zijn.”

Kwade geest
Toen Anna een keer van school thuis kwam, zag ze dat haar moeder een overdosis aan pillen had genomen, omdat ze vond dat ze het leven niet meer waard is. Haar moeder werd voor een aantal uur niet meer wakker. “Zij heeft geen reden om te leven, zegt ze. Behalve wij, de kinderen. Ze zegt weleens dat ze er nog is, maar dat het alleen voor ons is. In haar gedachten denkt ze dat ze veel voor ons doet, maar doordat ze zo ongelukkig is maakt dat het voor ons juist allemaal heel erg. Mijn moeder is eigenlijk net een kwade geest. Iemand die de sfeer in huis verpest.”

Omdat Anna bang is dat haar moeder weer probeert om een eind aan haar leven te maken, spijbelt ze weleens als haar moeder weer in een hele erge dip zit, terwijl school haar juist energie en kracht geeft. “Ik probeer er op school het beste van te maken, zodat ik haar misschien later trots kan maken."​

Gelukkig is er een handvol vrienden en leraren die weten wat er achter de voordeur van Anna speelt en die altijd voor haar klaarstaan. Maar als het soms niet meer gaat en Anna er doorheen zit, bekijkt ze een filmpje dat vroeger gemaakt is. "In het filmpje ben ik drie jaar oud. Je ziet dat mijn moeder toen nog kon lachen. Ze was toen nog wél gelukkig." 

Anna is niet de echte naam van deze scholiere. Wegens privacyredenen hebben we haar naam veranderd.