Tolkien

Inhoud

1. Inleiding
2. Biografie
3. Bibliografie
a. Over het schrijven van de boeken
b. De inhoud van de boeken
c. Boeken over tolkien
4. Andere dingen over Tolkien
a. Genootschappen
b. Films
c. Bijeenkomsten
5. Nawoord
6. Bronvermelding

1. Inleiding

Mijn werkstuk gaat over John Ronald Reuel Tolkien. Deze bekende Britse auteur en professor leefde van 1892 tot 1973 en dankt zijn succes aan zijn boeken The Lord of the Rings-trilogie (In de Ban van de Ring), The Hobbit en The Silmarillion, waarmee hij wereldwijd grote successen behaalde.
In dit werkstuk komen zijn volledige biografie, zijn bibliografie en de boeken/films/dingen die over Tolkien en zijn werk zijn geschreven/gemaakt/gedaan aan de orde.

2. Biografie

Oorspronkelijk komt de familie Tolkien uit Duitsland: John Ronald Reuels voorouders emigreerden meer dan 200 jaar geleden uit Saksen, Duitsland, naar Engeland. De Engelse naam Tolkien is afkomstig van de Duitse naam Tollkiehn, of ook wel Tollkühn.
Op 3 januari 1892 werd John Ronald Reuel Tolkien geboren in Bloemfontein, Zuid Afrika. Zijn ouders waren Engels, maar zijn vader, Arthur, was nu bankdirecteur in Zuid Afrika. Toen John 3 jaar oud was overleed zijn vader tijdens een bezoek aan Engeland.
Zijn moeder Mabel keerde niet meer terug naar Zuid Afrika omdat het klimaat daar haar zwaar viel, en ze besloot met haar 2 zoontjes (John en Hilary) in Sarehole te gaan wonen, ten zuiden van Birmingham.
Op het Engelse platteland ontwikkelde John zijn liefhebberij van het plattelandsleven en de natuur (vooral bomen waren erg in trek). Zijn moeder zorgde voor zijn passie voor talen: zij leerde haar zoons van jongs af aan Frans, Engels en Latijn.
In 1900, toen John 8 jaar oud was, verhuisde het gezin naar de buitenwijken van Birmingham voor de opleiding van John en Hilary. John kwam op de King Edward School terecht, waar hij bij de klassieke talen met kop en schouders boven de andere leerlingen uitstak. Hier ontwikkelde hij zijn liefde voor mythen en voor heroïsche legendes, die tussen geschiedenis en sprookjes in lagen. Ook begon hij met zijn eigen talen, die heel belangrijk zouden worden voor zijn latere werk.
In 1904 stierf Mabel, Johns moeder. John kwam terecht bij de katholieke priester pater Francis Morgan, die hem opvoedde in de Rooms Katholieke Kerk. In 1910 won hij een beurs voor Exeter College in Oxford, waar hij Engelse taal- en letterkunde ging studeren. Hij specialiseerde zich daarbij vooral in het Angelsaksisch, Middenengels en het Oud-IJslands. In het Oud-IJslands waren de boeken Beowulf en de Oudste Edda geschreven, die later grote inspiratiebronnen werden voor zijn eigen werk. Verder had hij een grote belangstelling voor Middeleeuwse taalgeschiedenis en literatuur. En nog steeds was hij bezig met het ontwerpen van zijn fantasietalen die hij de Elfentalen noemde.
In 1915 studeerde hij af en hij trouwde in 1916 met zijn jeugdvriendin Edith Bratt. Maar de Eerste Wereldoorlog was uitgebroken en John Ronald vertrok als luitenant van de Lancashire Fusiliers naar de Somme. In de slag bij Somme sneuvelden twee van zijn beste vrienden. In november 1916 was hij weer terug, omdat hij leed aan ‘loopgravenkoorts’. Tijdens zijn herstel begon hij met het schrijven van ‘het Boek van de Verloren Verhalen’, dat zou uitgroeien tot The Silmarillion.
Tolkien keerde met zijn gezin na de Wapenstilstand in 1918 terug naar Oxford, om te gaan werken aan de Oxford English Dictionary. Niet lang daarna ging hij lesgeven aan de universiteit van Leeds, waar hij in 1924 werd benoemd tot professor in de Engelse taal- en letterkunde. Weer terug en Oxford kreeg hij daar een jaar later dezelfde functie.
John en Edith kregen vier kinderen: John, Michael, Christopher en Priscilla. John Ronald verzon voor zijn kinderen verhaaltjes voor het slapengaan, waarvan er eentje over een Hobbit ging. Algauw bleek dat de Londense uitgeverij George Allen & Unwin interesse had in dat verhaal, en het werd in 1937 uitgegeven als The Hobbit. Nadat The Hobbit een enorm succes werd bij het publiek, vroeg de uitgeverij om een vervolg op The Hobbit, en begon Tolkien aan een tweede Hobbitverhaal. Zestien jaar later verscheen de trilogie The Lord of the Rings (In de Ban van de Ring), die minstens zo’n groot succes werd als The Hobbit.
Helaas begon Tolkiens privé-leven er algauw onder alle aandacht te lijden. Door de zwakke gezondheid van Edith en om zoveel mogelijk buiten de belangstelling te blijven, verhuisden Tolkien en zijn vrouw in 1968 naar Bournemouth. Na de dood van Edith in 1971 keerde hij terug naar Oxford. In 1972 werd hij door Queen Elisabeth onderscheiden als Commander of the Order of the British Empire. Op 2 september 1973 overleed hij na een korte ziekte.

3. Bibliografie

a. Over het schrijven van de boeken

The Silmarillion
Tolkien vond dat aan Engeland een mythologie ontbrak, zoals landen als IJsland, Finland en Duitsland die wel hadden. Engeland moest het doen met de Arthurlegende, maar die vond Tolkien niet acceptabel omdat die oorspronkelijk Frans was. Daarom had hij zich voorgenomen zelf een mythologie voor Engeland te schrijven. Dat werd het scheppingsverhaal van Middle Earth (Midden Aarde) en vervolgens de geschiedenis van de eerste twee Era’s, samen The Silmarillion. Juist ook doordat Tolkien The Lord of the Rings wilde laten aansluiten op The Silmarillion, deed hij zestien jaar over het schrijven van The Lord of the Rings. Toen Tolkien in 1973 overleed, bestond The Silmarillion nog steeds uit een enorme hoeveelheid losse verhalen en aantekeningen. Zijn jongste zoon Christopher is toen begonnen met het selecteren, ordenen en in volgorde zetten van de bruikbare verhalen en aantekeningen, en zo verscheen in 1977, vier jaar na het overlijden van Tolkien, The Silmarillion.

The Hobbit en The Lord of the Rings
Het begon als een kinderverhaaltje voor het slapengaan. Toevallig kwam het bij de uitgeverij George Allen & Unwin terecht, en hoewel Tolkien er niet veel waarde aan hechtte omdat hij zijn elfentalen en zijn mythologie belangrijker vond, gaf hij toestemming voor de publicatie. Op 21 september 1937 verscheen het onder de naam The Hobbit. Het sprookjesachtige verhaal werd een groot succes met uitstekende kritieken en veel mensen, zowel kinderen als volwassen raakten geboeid door de Hobbits en Tolkiens manier van schrijven, en nog hetzelfde jaar verscheen er een tweede druk. Algauw vroeg zijn uitgever aan Tolkien of hij niet een vervolg op The Hobbit wilde schrijven. Eigenlijk wilde hij dat niet, omdat hij zich bezig wilde houden met zijn mythologie en de fantasietalen, maar op 16 december 1938 schreef hij aan Allen & Unwin dat hij over een vervolg na zou denken. Al 3 dagen later liet hij de uitgeverij weten: “Ik heb het eerste hoofdstuk van een nieuw verhaal over Hobbits geschreven: ‘een lang verwacht feest’. Een vrolijk Kerstmis. Hoogachtend, J.R.R. Tolkien.”
Het tweede Hobbitverhaal werd langer en langer, en algauw volgens Tolkien niet meer een vervolg op The Hobbit, maar meer een vervolg op The Silmarillion: The Lord of the Rings was geboren. Hij wilde dat The Silmarillion erbij werd uitgegeven, maar daar had de uitgever geen interesse in en ging dat dus (voorlopig) niet door.
Tolkien besteedde aan een aantal zaken veel aandacht bij het schrijven: natuurlijk de talen, want nu kreeg hij de kans om zijn zelfbedachte elfentalen te gebruiken, de geografie (hij tekende bij zijn verhalen landkaarten van het gebied waarin het verhaal speelde), de cultuur van de Hobbits en de Elfen en de flora en fauna van Midden Aarde. Het dorpje Sarehole waar hij in zijn jeugd gewoond had, stond model voor Hobbiton (Hobbitstee), de woonplaats van de Hobbits.
Doordat het ‘tweede Hobbitverhaal’ uitgroeide tot een enorm epos van bijna 1500 pagina’s, deed Tolkien 16 jaar over het schrijven van de hele trilogie. In 1954 verschenen de eerste twee delen, en het jaar daarop het derde. Ook dit werd (tot grote verbazing van Tolkien zelf) een geweldig succes onder het publiek. Wereldwijd zijn er miljoenen exemplaren van verkocht en het werd in 20 talen uitgeven, waaronder IJslands, Japans en Hebreeuws. Op dit moment wordt het ook in het Latijn vertaald (Dominus Anulorum). Het werk is verheven tot een klassieker in de wereldliteratuur er is uitgeroepen tot het Boek van de Twintigste Eeuw.

Middle Earth
Een aantal van Tolkiens boeken (The Silmarillion, The Hobbit, The Lord of the Rings, de Aanhangsels en Nagelaten Vertellingen) spelen zich af in Tolkiens zelfverzonnen wereld: Middle Earth (Midden Aarde).
Hij tekende zelf landkaarten waarop Mensen, Elfen, Dwergen en Hobbits hun eigen landen en plaatsen kregen. The Silmarillion kreeg een aparte kaart, want het deel van Middle Earth waar dat speelt, bestaat niet meer in het Middle Earth van de andere boeken.
De landkaart van Middle Earth uit The Lord of the Rings

b. De inhoud van de boeken

The Silmarillion
De Silmarillion verhaalt over de schepping van Middle Earth (Midden Aarde) en de vroegste geschiedenis ervan.
Eru, de Ene, en de Valar, zijn dienaren (een soort goden), scheppen als eerste de Elfen. Ondertussen probeert Morgoth, de eerste Dark Lord, de wereld te overheersen en alle creaties van de Valar te verwoesten. Als Morgoth er niet in slaagt de Elfen achter zich te krijgen, steelt hij de Silmarillen, drie zeer kostbare juwelen, van hen. De Elfen voeren vele grote en verschrikkelijke oorlogen met de Mensen als bondgenoten tegen hem om de Silmarillen te herkrijgen en Morgoth omver te werpen.
Naast deze geschiedenis bevat de Silmarillion een aantal losse verhalen over het Mensenrijk Númenor, Morgoths machtigste dienaar Sauron en de Rings of Power (de Ringen van Macht).

The Hobbit
Bilbo Balings, een Hobbit, woont vredig in zijn knusse Hobbithol in de Gouw. Totdat onverwachts de tovenaar Gandalf en een gezelschap van 13 Dwergen langskomen, en hem min of meer onder dwang meenemen op hun reis naar de Eenzame Berg. Daar willen de Dwergen hun grootste schat uit de klauwen van de draak Smaug redden. Onderweg stuiten ze op verschillende gevaren en ontberingen zoals Trollen, Aardmannen, een donker woud met reuzenspinnen, en vind Bilbo de magische ring die de aanleiding is voor The Lord of the Rings.

The Lord of the Rings (In de Ban van de Ring)
The Fellowship of the Ring (De Reisgenoten)
Als zijn oom Bilbo vertrekt om bij de Elfen te gaan wonen, erft de jonge Hobbit Frodo zijn magische Ring. De tovenaar Gandalf ontdekt dat het de Ene Ring is, gesmeed door de Vijand om de wereld mee te overheersen. Sauron (“The Dark Lord”) is weer op zoek naar deze Ring en Frodo vlucht met zijn knecht Sam naar Rivendell. Daar wordt besloten dat de Ring vernietigd moet worden en Frodo vertrekt met een reisgenootschap naar Mount Doom (de Doemberg) in het land van Sauron, Mordor. Na het verlaten Dwergenrijk Moria en het Elfenbos Lorien doorkruist te hebben, valt het reisgenootschap uiteen en gaan Frodo en Sam alleen verder.

The Two Towers (De Twee Torens)
Frodo en Sam worden door de eerdere eigenaar van de Ring, Gollum, naar Mordor geleid, en trekken door het gebergte Emyn Muil en door de Death Marshes (de Dode Moerasssen). Ondertussen proberen Aragorn, Legolas en Gimli (leden van het reisgenootschap) de twee Hobbits Merry (Merijn) en Pippin (Pepijn) uit handen van de Orcs te redden. In het woud Fangorn komen zij Gandalf weer tegen, die ze verloren waren in Moria. Met hem gaan ze naar het mensenrijk Rohan, dat aangevallen wordt door de orks van Saruman, de bondgenoot van Sauron. Met hulp van het boomvolk de Ents lukt het ze Saruman te verslaan. Nadat blijkt dat Frodo en Sam Mordor niet binnenkunnen via de Black Gate (de Zwarte Poort), leidt Gollum ze via een andere weg over de bergen heen, en lokt ze zo in een levensgevaarlijke val.
The Return of the King (De Terugkeer van de Koning)
Terwijl de reisgenoten zich opmaken voor de grote beslissende slag om Middle Earth (Midden Aarde), trekken Frodo en Sam Mordor binnen. Gollum zijn ze weer kwijtgeraakt, en de laatste etappes van hun reis vallen hun zwaar. De stad Gondor wordt door Sauron belegerd en de twee Mensenvolken van Middle Earth vechten een hopeloos lijkend gevecht. Als met hulp uit onverwachte hoeken de Orcs van Sauron toch verslagen zijn, trekken zij naar de Black Gate om Sauron naar buiten te lokken zodat Frodo en Sam vrij spel hebben. Frodo weet de Ring te vernietigen en het hele Rijk van Sauron gaat in een keer ten onder. Na nog een paar jaar in vrede geleefd te hebben, trekken Frodo, Gandalf en Bilbo overzee naar de Onsterfelijke Landen.

The Lord of the Rings: de aanhangsels
De aanhangsels bestaat uit 3 onderdelen: eerst de geschiedenis van alle Mensenrijken en hun koningen en de geschiedenis van de Dwergen. Dit onderdeel bevat ook korte informatie over wat er gebeurde met een aantal personen na The Lord of the Rings.
Het tweede onderdeel is een overzicht van de hele geschiedenis van The Lord of the Rings (met de belangrijke gebeurtenissen die eraan voorafgingen) en The Hobbit op jaartal.
Het derde onderdeel is een korte uitleg over de jaartelling van de Hobbits uit de Shire (de Gouw).

Nagelaten vertellingen
In dit boek komen de achtergronden van minder belangrijke zaken uit The Silmarillion, The Hobbit en The Lord of the Rings aan de orde. De komst van Tuor naar Gondolin, de geschiedenis van Galadriel en Celeborn, Cirion en Eorl, de geschiedenis van de Vijf Tovenaars, Gandalfs plan met de Dwergen in The Hobbit en de organisatie van het leger van de Ruiters van Rohan worden uitgediept.

Brieven van JRR Tolkien
Deze uitgave van brieven van Tolkien bevat uiteenlopende brieven aan zijn familie en vrienden (onder wie C.S. Lewis en W.H. Auden), maar ook aan zijn uitgevers en aan zijn lezers. In deze brieven toont hij zich van veel verschillende kanten, en ze werpen licht op de ontwerpen van zijn boeken en verhalen.

Sprookjes en Vertellingen
In Sprookjes en Vertellingen zijn een aantal van de andere sprookjes, vertellingen en gedichten gebundeld die Tolkien naast zijn boeken en verhalen schreef: de sprookjes Blad van Klein, De Smid van Groot-Wolding en Boer Gilles van Ham, het verhaal op rijm De Avonturen van Tom Bombadil (15 verhalen) en het epische gedicht De Thuiskomst van Beorhnoth- Beorhthelms zoon.
Sommige uitgaven van de sprookjes bevatten ook Tolkiens essay Over Sprookjesverhalen.
Veel van de dingen uit Sprookjes en Vertellingen zijn ook los uitgegeven.

Brieven van de kerstman
Brieven die Tolkien aan zijn kinderen schreef tussen 1920 en 1939 met verhaaltjes over de kerstman.

Meneer Blijlevens
Geschreven door Tolkien voor zijn kinderen.
Vreemde belevenissen van een merkwaardig heertje, dat voortdurend met zichzelf in gesprek is.

Roverandom
Psamathos, de oudste van alle zand-tovenaars, was een wijs en oud wezen en allerlei soorten vreemdelingen kwamen hem opzoeken. Op een dag ontmoet hij het hondje Rover dat - na een tovenaar in zijn broek te bijten - was veranderd in een stuk speelgoed.
Hij maakt Rover weer tot een kleine normale hond, en stuurt hem voor zijn eigen veiligheid op een verre reis. Rover beleeft daardoor avonturen met kleurrijke figuren als de Man-in
de-Maan en de Meerkoning, met reuzenspinnen, draakmotten en De Grote Witte Draak.

c. Boeken over Tolkien en zijn werk

- Tolkien: Man en Mythe, door Joseph Pearce
- The Road to Middle Earth, door T.A. Shippey
- Defending Middle Earth, door Patrick Curry
- The Lord of the Rings: The Mythology of Power, door Jane Chance
- Tolkien: Meester van Midden-aarde, door Paul H. Kocher
- The Languages of Middle Earth, door Ruth S. Noel
- An Introduction to Elvish, door Jim Allan
- In de Ban van zijn Werk, door Max Schuchart
- Tolkien Lexicon, door J.E.A. Tyler
- Het Tolkien Bestiarium, door David Day
- Atlas of Middle Earth, door Karen Wynn Fonsta
- Het Leven van J.R.R. Tolkien, door Humphrey Carpenter

4. Andere dingen over Tolkien

a. Tolkiengenootschappen

Over de hele wereld zijn er in de loop der jaren overal zogeheten ‘Tolkiensocieties’ of ‘Tolkiengenootschappen’ opgericht: verenigingen over Tolkien en zijn werk, die af en toe bijeenkomsten organiseren en dergelijke.
Een aantal genootschappen van over de hele wereld:
- Tolkien Genootschap Unquendor uit Nederland
- Elanor Tolkien Genootschap uit Vlaanderen
- The Tolkien Society uit Engeland
- Mithlond uit Zweden
- The Forodrim uit Zweden
- Arthedain uit Noorwegen
- Shiro no Norite uit Japan

b. Films

Van de boeken van Tolkien is voor zover mij bekend, alleen The Lord of the Rings (2 keer) verfilmd.
De eerste verfilming was een tekenfilm uit 1978, geregisseerd door Ralph Bakshi. De film loopt tot halverwege het tweede deel van de trilogie en stopt daar abrupt. Toen de film uitkwam, was het een enorme teleurstelling voor de liefhebbers van het boek, en omdat de film zo flopte, kwam er geen tweede deel.

De tweede en belangrijkste verfilming is de driedelige speelfilm van Peter Jackson. Het eerste deel kwam uit in 2001, het tweede in 2002 en het derde in 2003. In tegenstelling tot de tekenfilm werden deze films wereldwijd een enorm succes en zorgden ze voor een nieuwe Tolkien-rage die nu nog aan de gang is.

c. Bijeenkomsten

Zoals al eerder vermeld organiseren Tolkiengenootschappen vaak bijeenkomsten voor fans van Tolkien. Verder is er de Ringcon®, de grote Europese Lord of the Rings-conventie die ieder jaar ergens in Europa wordt gehouden.
Daarnaast zijn er natuurlijk fantasybijeenkomsten (zoals de Elf Fantasy Fair®), boekenbeurzen en andere dingen die met de films te maken hebben.

5. Nawoord

Ik heb zoveel mogelijk geprobeerd om de Engelse namen van Tolkiens boeken, plaatsen en personen te gebruiken, maar helaas kon ik dat niet van alles achterhalen. Daardoor zijn er een aantal aanduidingen in de Nederlandse vertaling aangegeven.

6. Bronvermelding

Sites:
www.thefellowship.nl
www.unquendor.nl
http://www.xs4all.nl/~rossnbrg/links.htm
www.elanor.be
www.tolkienion.com

Boeken:
The Silmarillion door JRR Tolkien
The Hobbit door JRR Tolkien
The Lord of the Rings-trilogie door JRR Tolkien
The Lord of the Rings de aanhangsels JRR Tolkien