Het koningshuis moet blijven

Het beste van twee werelden

1. December 2003. Sinterklaas is net het land uit, iedereen maakt zich op voor Kerstmis. Maar dan is het hele land in rep en roer. Amalia is geboren. Het hele land loopt uit voor dit kleine prinsesje. Iedereen kijkt vertederd naar de beelden van een trotse Willem-Alexander, met de kleine kroonprinses op de arm. Men hoopt dat het een mooie prinses zal worden, die ons land goed zal regeren. Maar als het aan de republikeinen ligt, zal Amalia haar troon niet meer halen. Zij vinden het koningshuis ouderwets. Onzin! Waarom het koningshuis moet blijven.

2. Allereerst is het koningshuis een mooie traditie. Het begon al in 1813, nadat de chaotische republiek, die in 1588 was gesticht, afgeschaft werd. Maar ook daarvoor waren de Oranjes al belangrijk, zij waren de stadhouders, als het ware de leiders van de republiek. Wij leven dus in feite al meer dan vier eeuwen met de familie van Oranje. Die hebben ons een mooie traditie gegeven, die helemaal bij Nederland hoort. Kijk maar eens naar Koninginnedag. De koningin gaat op bezoek in twee dorpen, het hele land loopt uit, er zijn vrijmarkten, spelletjes, grote concerten. Dit alles was er zonder de koningin niet geweest.

3. Dit is niet alleen op Koninginnedag zo. Ook bij huwelijken, geboortes en sterfgevallen leeft het hele land mee met het koningshuis. De bevolking voelt zich verbonden met het koningshuis. Niet voor niets kwam er uit een onderzoek in 2002 dat 90 procent van de bevolking het koningshuis wil behouden. Die raakt bij hen diepmenselijke gevoelens, zoals liefde, angst, verdriet en troost. Zou een president diezelfde gevoelens teweegbrengen? Ik denk het niet. Een koningshuis verbindt alle Nederlanders met elkaar. Iedereen mag dan een ander leven leiden, we hebben allemaal hetzelfde koningshuis. Deze verbintenis met het land is er bij een president niet. Die wordt om de vier jaar gekozen, doet wat hij wil en dan komt er weer een nieuwe, saaie, grijze president voor in de plaats. Vandaar dat ook veel buitenlanders het koningshuis geweldig vinden. Toen de koningin in januari 2004 in Thailand was, werd ze onthaald door de gehele bevolking. Ze werd geroemd, overal in de stad hingen portretten van haar en ze kreeg ook nog eens twee Nederlandse drugskoeriers vrij, Pedro Ruyzing en George Ofosuhene, die daar gevangen zaten. De koningin verbetert dus ook de internationale betrekkingen. Daarbij maakt ze veel meer indruk dan een president. De buitenlanders hebben respect voor de koningin.

4. Bovendien geeft de koningin steun aan de Nederlandse bevolking. Neem als voorbeeld de Tweede Wereldoorlog, toen koningin Wilhelmina duizenden Nederlanders moed insprak via Radio Oranje. Een president zou dit natuurlijk niet zo snel doen, hij heeft veel minder een band met het land dan een koningin. Als een president het land moed in zou praten, denken veel mensen al snel, dat hij het doet om populair te blijven.

5. Een koningin is bovendien niet partijdig. Een president zal altijd voor een partij uitkomen. Dit betekent dat niet de gehele bevolking achter de ideeën van een president zal staan. Want als het CDA 44 procent van de stemmen krijgt tijdens de verkiezingen, betekent dat ook, dat 66 procent van de Nederlanders het niet eens is met de ideeën van het CDA. Als we een republiek gehad zouden hebben, zou 66 procent het nu dus niet met de president eens geweest zijn. Een koningin komt niet uit voor een partij, dus ze kan ook nooit tegen of voor een stelling zijn.

6. Verder hebben wij niet zomaar een monarchie, maar een constitutionele monarchie. Dit houdt in dat de macht van de koningin beperkt is. Dit staat ook beschreven in de Grondwet in artikel 42. ‘De Koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk.’ Dit betekent in feite dat de koning dus niets kan doen. Als de koning iets doet, zijn de ministers verantwoordelijk. Dus moet de koning eerst toestemming vragen aan de ministers, als hij een besluit wil nemen. Dit zag je ook in de affaire Margerita, toen de koningin zonder de toestemming van de ministers Edwin de Roy-van Zuidewijn, de man van Margerita, had laten natrekken. Hiervoor was de minister-president verantwoordelijk en niet de koningin.

7. De argumenten die tegenstanders van het koningshuis roepen, zijn vaak op de macht van de koningin gebaseerd. Een argument dat vaak aangevoerd wordt, is dat de koningin invloed kan uitoefenen op de regering. Dit komt voort uit de angst een slechte democratie te zijn. Maar in feite zijn we helemaal geen slechte democratie. De wetten die gemaakt worden, worden altijd door het parlement goedgekeurd en daarna pas ondertekend door de koningin én een minister. Ook hier zie je dus weer dat een koningin niets in de regering kan doen zonder dat er een minister is die controleert en verantwoordelijk is voor haar daden. Zoals het ook in de grondwet staat.

8. Ook wordt er vaak gezegd dat de koninklijke familie veel geld kost door de uitkeringen van de staat. Ten eerste krijgt lang niet de gehele koninklijke familie een uitkering van de staat, alleen koningin Beatrix, kroonprins Willem-Alexander, Prinses Maxima en prins Bernhard. De rest van de familie moet voor zichzelf zorgen. Al met al kost de koninklijke familie ons 6 miljoen per jaar. Hiervan krijgen wij ook nog eens een groot deel terug via de belastingen die over het privé-vermogen geïnd worden. Dus al met al valt het met dat geld wel mee. Onze staatsschuld is hoger. En als er een president zou zijn, zou die in totaal net zoveel kosten als het koningshuis.

9. Ook vinden veel republikeinen dat in een democratie geen staatshoofd thuishoort dat zijn macht aan troonopvolging te danken heeft. Maar er zijn heel veel landen die ook een parlementaire democratie én een constitutionele monarchie. Denk aan België, Noorwegen, Spanje etc. Het is dus alom gerespecteerd dat er een heerser aan het hoofd van de regering staat, die zijn macht krijgt door erfopvolging.

10. De monarchie afschaffen is nergens voor nodig. Integendeel. Ik denk dat we nu het beste van twee werelden hebben. Enerzijds hebben we de parlementaire democratie, die democratisch besluiten neemt en de regering vormt, anderzijds hebben we de koningin, die verder niet zo veel invloed heeft, maar die toch belangrijk is voor het land, bijvoorbeeld om de eenheid te benadrukken, of om internationale contacten te verbeteren. En het alternatief voor het koningshuis zou een republiek zijn, met een president aan het hoofd. Maar wat is het verschil tussen een Minister-president en een president? In feite zijn ze allebei hoofd van de regering. Een president heeft alleen meer macht dan een Minister-president, met als gevolg, dat er misschien eerder een slechte democratie ontstaat dan een betere. Waarom niet alles houden zoals het nu is? Als je het koningshuis af zou schaffen, zou dat bovendien heel veel geld, tijd en moeite kosten. Allereerst zou je het voorstel door de Tweede en Eerste Kamer moeten krijgen en dan moet je de koningin nog zover krijgen dat ze er een handtekening onder zet. Ik denk dat het verspilde moeite is om dat te gaan proberen. De koningin kan hoogstens zelf de handdoek in de ring gooien.